Sjómannadagsblaðið - 01.06.1992, Qupperneq 33

SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
31
HANN MAN ÞAÐ EINS OG ÞAÐ HEFÐI
SKEÐ í GÆR
s
skar Vigfússon heitir einn
landskunnur maður og rétt
einu sinni er hann í foryztu
fyrir liði sínu í stríði.
Hér er ekki meiningin að segja
neitt af þeirri stríðssögu, sem Óskar
er kunnastur fyrir og háð er í Karp-
húsinu, heldur annarskonar stríðs-
sögu, þar sem um lífið var að tefla, en
ekki launakjörin. Skylt er þá að
nefnaþað, að mestfer fyrirbrjóstið á
Óskari þessa dagana sá háttur, sem
dæmi finnst um, að skipshafnir séu
látnar kaupa kvóta með útgerðar-
manni, en fá svo engan hlut í kvótan-
um, ef hann er seldur. Slíkt nær nátt-
úrlega engri átt. Málið gæti einnig
sýnst dálítið flókið frá lengra sóttu
réttlætissjónarmiði.
Menn, sem eru að leita að réttlæti í
kerfisgangi eiga ekki að ganga lausir.
Kvótakerfið er helzt að réttlæta með
hinni sígildu röksemd að eitt kerfið
sé ekki verra en annað. Þar sé aðeins
vont, verra, verst. Hvað sé verst er
svo umdeilanlegt.
í þeirri baráttu, sem Óskar hefur
háð í landi er rétt að það komi fram í
leiðinni, að hann er fæddur inní
hanas
Hann er fæddur 1932 og átti æsku-
árin í hörðustu Kreppunni, 1933-39,
einn af 9 börnum fátækra foreldra.
Hann fæddist í Hafnarfirði og 8 ára
gamall var hann sendur til föður-
bróður síns vegna veikinda móður
sinnar. Óskar átti unglingsárin í
Ólafsvík. Þeir erfiðleikar, sem sjó-
mannastéttin átti við að etja á árun-
um eftir 1933 þegar aflaleysi bættist
við verðfallið 1930, setti mark sitt á
manninn og mótaði skoðanir hans og
lífsferil. Hann átti sér snemma þá
hugsjón að vinna að hagsmunamál-
um sjómannastéttarinnar.
Óskar fór til sjós 1948 þá 16 ára
gamall, sem hjálparkokkur, á togar-
ann Júní frá Hafnarfirði, þeim elsta
með því nafni.
Óskar Vigfússon.
Sjómennskan varð starfi hans í 20
ár að undanskildum tveimur eða
þremur árum. Sjómannsferillinn
hefði orðið lengri, ef ekki hefði orðið
sá atburður í lífi hans, sem hér verður
lýst og Óskar ber menjarnar um.
í Slysabókinni: „Þrautgóðir á
raunastund“, sem er mikið verk eins
og kunnugt er og eins og gengur í
stórum verkum reynist stöku frásögn
gölluð. Einkum vill verða svo um
margt sem gerist til sjós, jafnvel sjó-
réttarskýrslur reynast ekki ábyggi-
legar. Atburðir gerast hratt við æsi-
legar aðstæður, þar segir hver sög-
una frá sínu sjónarhorni.
í frásögninni af Edduslysinu 17.
nóv. 1953 týndist einn mannanna í
frásögninni í nefndu verki. Hans
nafn er ekki nefnt, fjöldi manna í
skipshöfninni verða ekki nema sext-
án í stað sautján.
Maðurinn, sem týndist, heitir
Óskar Vigfússon.
í sambandi við Eddu-slysið kemur
Óskar ekki í leitirnar fyrr en í viðtali
við „Víkinginn“ þrjátíu og þrem ár-
um síðar. Þar er þó sumt óljóst um
feril hans í þessu slysi, enda frásögn-
in stutt og snýst um annað efni.
Þetta var sérstætt sjóslys og fá-
dæma að nær því 200 tonna skipi
hvolfdi undan veðri í legufærum inni
á firði. Auðvitað vita sjómenn að
svona slys hafa gerst, menn þekkja
hættuna af því að akkeriskeðja leggst
aftur með síðu skips í afspyrnuveðr-
um. En við íslendingar eigum ekki
neina jafn sögulega og dramatíska
frásögn af slysi, sem orsakast af þeim
ástæðum eins og af þessu hörmulega
slysi á Grundarfirði 17. nóv. 1953.
Orsök þess, að Óskar hefur látið
kyrrt liggja að leiðrétta frásagnir og
rekja sína sögu, er sú, að slysið gekk
nærri honum, var honum viðkvæmt
mál. Nú er þetta tekið að sjatna með
honum og öðrum sem slysið snertir.
Tíminn læknar flest sár eða deyfir
þau, eða svo er sagt.
Það var haustið 1953 að Óskar réði
sig á vélskipið Eddu með Guðjóni
Illugasyni, hinum kunna hafnfirzka
skipstjóra og aflamanni, sem var
skipstjóri hjá alþjóðastofnuninni
FAO í fjölda ára. Guðjón Illugason
var afburða sjómaður og hraust-
menni mikið.
Skipið var m/b Edda, sem Einar
Þorgilsson h.f. átti. Þetta var mikið
og fallegt skip, 184 tonn, sérlega tign-
arlegt á sjónum, fallegar línur í því
skipi, smíðuðu í skipasmíðastöðinni
Dröfn.
Haustið 1953 kom upp mikil síld
við Snæfellsnes og mörg skip fóru þar
til veiða, og eitt af þeim var Eddan.
Daganal5. ogl6. nóvember var ekki
veiðiveður og síldarskipin leituðu
flest vars á Grundarfirði, áttin var
suðvestan og Grundarfjörður góð
höfn að liggja á í þeirri átt. Aðfara-
nótt hins 17. nóvember herti veðrið
og varð fárviðri og hvergi sterkara en
á Grundarfirði, þar sem fjallaskörðin