Sjómannadagsblaðið - 01.06.1997, Qupperneq 70

70
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
Sœdís IS-67. A henni komst Pálmi í návígi við
tundurduflin
inu. Menn sættu lagi að stinga sér út
undir morgun, til þess að ná róðri
fram yfir hina. Já, það var kapp í körl-
um þá.
Flotinn á Isafiðri var all stór um
þetta leyti, en „Birnirnir" voru sjö.
„Hugarnir" voru þrír, „Dísirnar“
voru fimm og loks voru „Stjömum-
ar,“ sem voru þrjár. Það var hart sótt
á öllum þessum bátum.“
Tiindurduflalagnir
„Sædís var 15 lestir og því stund-
uðum við landróðra á henni. Það voru
talsverð umskipti að fara á svo lítinn
bát af Sæbirninum. Á henni reri ég til
ársins 1943, þegar ég tók við Jódísi,
sem var nú nýjasta af „Dísunum.“
Með Jódísi var ég til 1946.
Við á Sædísinni fiskuðum í skip
sem komu vestur í stríðinu, bæði til
Bolungarvíkur og Isafjarðar. Þessi
skip sigldu svo með aflann til Eng-
lands. Þetta voru bæði íslensk og út-
lend skip, þar á meðal norsk. Nokkuð
keyptu togararnir af okkur.
Víst setti óhug að okkur þegar við
fréttum af því að Bretar væru búnir að
leggja tundurdufl á Djúpinu, bæði
undir Ritnum og Straumnesinu. Við
vissum aldrei nákvæmlega hvar dufl-
in voru, en reyndum smám saman að
gera okkur grein fyrir því og töldum
að þau væru svo sem 15 til 20 mílur
undan Rit. Þau voru lögð þarna á
djúpri siglingaleið fyrir Straumnesið.
Tilgangurinn var auðvitað að granda
óvinaskipum sem kunnu að leggja
leið sína þarna um. Aldrei vissum við
nákvæmlega hve stórt svæðið mundi
vera á hvern veg.
Það er ansi mikill
straumur úti af öllum
þessum nesjum og þá
ekki síst Straumnesinu.
Lágu duflin það grunnt í
að þau komu upp úr á
fallaskiptum, „um liggj-
andann,“ eins og við orð-
uðum það fyrir vestan. Á
norður- og suðurfallinu
hefur straumurinn haldið
þeim í kafi.
Við höfðum fiskað
talsvert á þessum svæðum
áður, og það var freistandi
að róa þarna út, vegna
þess að það mátti heita friður á þessu
svæði fyrir togurum og öðrum bátum
almennt. Raunar var það svo á stríðs-
árunum að fiskgengd jókst talsvert,
og það hefur auðvitað verið vegna
þeirrar friðunar sem stríðið hafði
óhjákvæmilega í för með sér fyrir
fiskinn.“
Strákarnir bliknuðu
„Við vorum margsinnis að slíta lín-
una á þessum tundurduflabúnaði og
seinna sá maður hve við höfðum oft
farið óvarlega, því við reyndum
stundum — við Garðar Finnsson á
Svandísi og ég á Sædísi — að fara í
hring til þess að losa línuna af þessum
fjanda. Áuðvitað bliknuðu strákamir
svo, þegar þeir sáu hvað við vorum að
fást við. Línan var þá föst á strengn-
um sem tundurduflin lágu við.
Eitt sinn sáum við glitta í sjálft
tundurduflið rétt undir hælnum á
bátnum. Hefði línan flækst á takka á
þessu hefði varla verið að sökum að
spyrja. Þessi dufl voru stórar kúlur, þó
fremur perulaga. Var lok á þeim efst,
en takkar í kring.
Aldrei varð samt slys af þessu og
líklega hafa bátarnir verið nógu smáir
til þess að við sigldum ofan við dufl-
in. Á Djúpinu gerði oft heilmikil veð-
ur og þá slitnaði þetta upp og var á
reki um Djúpið. Við vissum auðvitað
af þessu og því voru menn stöðugt á
verði og skimandi fram fyrir bátinn í
sjóferðunum. Við sáum tundurduflin
líka iðulega á reki þarna um sjóinn.
Við komum auga á margvíslegt
rekald í þessum ferðum, sem minnti á
að mikil átök áttu sér stað úti á hafinu.
Við sáum oft látna menn í bjargbelt-
um. Ég minnist þess að eitt sinn tók
ég upp lfk úr sjónum og flutti með
mér í land. Á líkinu voru skilríki. En
það kom svo á daginn að Bretunum
var ekkert um það gefið að við værum
að hirða þetta upp og létum við það
eiga sig upp frá því.
Nei, ég varð aldrei var við átök úti
fyrir Djúpinu, skothríð eða þess hátt-
ar, en við sáum þessar skipalestir oft.
Einu sinni rákumst við á stýrishús af
færeyskum báti, sem greinilega hafði
verið skotinn niður eða lent í ein-
hverju hernaðartóli.“
Hurð skall nærri hælum
„Jú, rétt er það. Það gerði oft hörð
veður á okkur á Djúpinu á þessum
árum og mætti rekja margar sögur af
því. Ætli við höfum þó ekki verið
einna hættast komnir árið 1943 þegar
ég var í mínum fyrsta róðri á Jódísi,
en hún var aðeins stærri en Sædís, eða
16 tonn. Við vorum staddir N-NA af
Ritnum, einar 20-25 mflur, og áttum
eftir að draga fjögur tengsli, þegar
vélin hjá okkur snarstöðvast og við
fáum hana ekki í gang aftur, hvernig
sem reynt var. Komið var versta veð-
ur og fór harðnandi. Við heisum því
segl og reynum að halda í áttina að
Djúpi, en fljótlega brotnar bóman af
stórseglinu og við gátum ekki notað
það lengur. Vorum við nú bara með
messa og fokku, sem mátti segja að
nægði, því alltaf herti vindinn. Þegar
við vorum komnir þvert út af Straum-
nesinu, sjáum við til bresks togara að
skrapa úti af Aðalvíkinni.
Við kyntum bál til þess að gera vart
við okkur, en erfitt var að kveikja eld-
inn, því nú var komið ofsaveður og
norðanstormur. En togarinn sinnti
okkur ekkert, þótt hann hljóti að hafa
séð þetta.
En okkur tókst að komast innar í
Djúpið og inn að Miðleiti, sem er eitt
þriggja leita á Stigahlíðinni. Vorum
við að reyna að kúvenda fleytunni til
þess að geta siglt út aftur og fyrir
Stigahlíðina, til þess að ná fjörðunum
fyrir vestan og forðast að reka upp í
hlíðina. En þá var Ríkharð, sem
Björgvin Bjarnason átti, eftirlitsskip
fyrir vestan. Bar hann að í þessum
svifum og hafði verið að leita að okk-