Eimreiðin


Eimreiðin - 01.10.1931, Side 40

Eimreiðin - 01.10.1931, Side 40
352 UM BYGGINGU STJARNANNA eimreidin Og hver er nú úikoma þessara rannsókna? Hún er að mörgu leyti merkileg og fer í bága við fyrri hugmyndir manna. Fikrum okkur inn á við. Hiti og þrýstingur vaxa þá fyrst í réttu hlutfalli við dýptina. Þegar innar dregur fer vöxtur- inn að aukast, og lyktar því þannig, að hiti og þrýstingur na óútmálanlegri hæð. Hitinn kemst inn við miðju upp í biljón gráður. Þetta er há tala og erfitt að gera sér grein fyr>r þvílíkum hita. En eigi að síður eru menn ánægðir með út- komuna og þykjast hafa himininn höndum tekið. Ástæðan er þessi: Sólin sendir út í geislum sínum fádæma orku árlega. Ef sú orka væri ekki bætt henni upp á einhvern hátt, mundi hún kulna svo ört, að menn hefðu orðið þess varir. En því fer fjarri. Hvaðan fær hún þá orkuna? Þetta var lengi mikil ráðgáta. Menn tíndu ýmislegt til, er líklegast var, t. d. hrap loftsteina ofan á sólina, samdrátt hennar o. s. frv- En ekkert dugði. Samdrátturinn einn gæti t. d. ekki haldið sólunni lengur lýsandi en nokkra miljarða ára. En jarðfraeð' ingar segja jörðina eldri en það, og hinsvegar óhugsandi, að sólin sé yngri en jörðin. Menn þektu engar nægilegar orku- lindir. Þær komu fyrst í ljós með afstæðiskenningu Einsteins. Einstein ályktaði, að efni og orka séu tvær myndir sama hlutar. Þó er hugsanlegt, að breyta megi einu í annað. t* það væri hægt á kostnaðarlítinn hátt, mundi vinna öll í heim; inum breytast eígi lítið. Því úr einu grammi af mold, sand'- eða hverju öðru efni, mætti vinna eins mikla orku og ur 3000 tonnum af kolum við kyndingu. Nú opnast leið til þess að skýra viðhald orkunnar í stjörn' unum. Efni breytist í orku, og þarf ekki nema lítið eitt af ÞV1 til þess að fylla upp í skarðið, er myndast við geislunm3- En þessi myndbreyting þarf að minsta kosti biljón gráða hita til þess að geta farið fram. Milne fann, að þeim hita er na° í miðju stjarnanna, og er þá fengin skýring á viðhaldi ork' unnar. Það sem hér er sagt um byggingu sólarinnar, 3^}\ með litlum breytingum einnig um aBrar stjörnur. Viðhald sólarorkunnar kostar sólina árlega 130 biljón tonn, sem hur> léttist um. Svarar það hér um bil til sex hundruðfalds þunðf Esjunnar. En þó er viðhaldið ekki fullkomið. Sézt það af bvl’ sem nú skal hér sagt um æfisögu stjarnanna. Hver stjarna er líklega í upphafi afarvíðáttumikil, en þunn' gerð þoka. Vegna aðdráttaraflsins dregst hún saman og þ®11' ist Eykst þá hitinn fyrst í stað. Að því kemur þó, að útgeislan er meiri en unnin orka, stjarnan eldist, »tapar sér« og kólnar- Samdráttur, þétting og kólnun halda áfram. Samfara besS hefur allan tímann eitthvað af efni breyzt í orku, sem SVpfV| [ geislað út í geiminn. Stjarnan léttist því með aldrinum. Ef 1
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136

x

Eimreiðin

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.