Eimreiðin - 01.09.1965, Page 30

226
EIMREIÐIN
Serbíu. Safn hans a£ þjóðkvæðum Serbo-Croata verður í tuttugu
bindum. Serbo-Croation Folk Songs komu út 1951 í Columbia TJni-
versity’s Studies in Musicology, útgefin af sjálfum Bela Bartok (1881
—1945). Bartok hafði áður safnað þjóðvísum og lögum í Rúmeníu,
Slóvakíu og Ungverjalandi. Die Ungarische Volksmusik (1925) eftir
Bartok er enn aðalrit um efnið. Eins og von er hefur Andersson mest-
an áhuga á endurtekningum, söng, aðferð og hljóðfæraslætti með
söngnum. Endurtekningar eru svo vanalegar í þessum kvæðum, að
aðeins fjórir textar eru lausir við þær í S-CFS. Þar eru eigi aðeins
tvítekin vísuorð og tvíteknir vísuorðshelmingar — en slíkar tví-
tekningar eru mjög algengar í þjóðvísum — heldur eru þarna líka
ýmiskonar formblendingar. Við fyrsta álit sýnast þessir formblend-
ingar reglulausir, en þegar að er gáð er fjarri því. Til dæmis eru oft
tvíteknar fjórar fyrstu eða fjórar síðustu samstöfur vísuorðs, en þaf
á eftir er allt vísuorðið endurtekið. Stundum tvítakast sex samstöfur
á þennan hátt, stundum koma fyrstu dæmi, sem minna á endurtekn-
ingarvísurnar í dansk-íslenzku fornkvæðunum 1, 2/2, 3/3, 4 o. s. frv-
(sbr. S-CFS 12 a). í útgáfunum hefur Lord af sparnaðarástæðum
tekið aðeins upprunalega textann (ekki tvítekningar) alveg eins og
gert er í Danmarks gamle Folkeviser og íslenzkum fornkvæðum■
Endurtekningunum er samt nákvæmlega lýst í neðanmálsgreinuin,
og í útgáfu Bartoks af lögunum eru endurtekningarnar prentaðar
til betra yfirlits.
Söngaðferðin hefur eflaust haft sitt að segja um form og sköpuu
kvæðanna þótt Lord virðist ekki hafa tekið eftir því. Einkum hefui
honum yfirsést að lýsa því er tveir menn syngja og endurtaka sarna
lagið. Þó kemur þetta oft fyrir hjá honum. Þegar svo var, lukkaðist
honum að skrifa upp lag og texta áður en hann fór að nota gram®0'
fóninn. Þessu lýsir hann sjálfur svo: „Þegar tveir menn sungu og
annar maðurinn endurtók nákvæmlega það, sem hinn fyrri hafði
sungið, vannst tími til að skrifa hratt vísuorðið, sem sungið var,
einkum ef það var ekki of langt, og ei of hratt sungið. Svona syngja
þeir í Norður-Albaníu og Albaníu Júgóslava. Stundum endurtók
sami maður vísuorðið, en sá háttur var ekki að fornum sið, held®
áttu tveir menn að syngja vísuorðið d víxl.“ Lord stendur í þeirrl
meiningu, að svo hafi ekki verið kveðið í Finnlandi, en AnderssoU
bendir á það, að svo hafi einmitt verið kveðið þar eftir hinni frasg0
lýsingu Porthans með sem allra minnstri breytingu á vísuorðinu 1
heild. Enn er það merkilegt að í Júgóslavíu voru vísuorðin sung111