Eimreiðin - 01.05.1966, Blaðsíða 12

-
MENNING
SVEITANNA
Eftir
Guðmund G. Hagalín.
Einu sinni var . . .
Sú alþýðumenning, sem ríkti um aldir hér á íslandi, hefur
síðustu áratugm oft og tíðum sætt aðkasti, en ósjaldan lrefur líka
verið af henni státtað á kostnað nýrrar viðleitni í menningarmáluni
íslenzkrar alþýðu, án tillits til breyttra aðstæðna. En hvað sem
þessu hvoru tveggju líður, verður engan veginn dregið í efa, að hin
fastmótaða og fábreytta menningarhefð, sem hér var ríkjandi úti
við sjó og inn til dala, liafi verið næsta merkileg, enda átti hún sér
ekki beina hliðstæðu með öðrum þjóðum, og þegar á það er litið,-
hve íslenzka þjóðin var fárnenn, býlin strjál og samgöngur erfiðar
— og hve mergsogin hún var efnahagslega al erlendum aðilum og
varnarlaus gagnvart duttlungum hamrammra og æsilegra náttúrti-
afla, virðist mér verndun og viðgangur þessarar alþýðumenningar
ennþá meira og furðulegra afrekn en sköpun þeirra sígildu bók-
mennta, sem þjóðin varðveiti í allri sinni kröm og kvöl, voru sa
jarðvegur, sem menning hennar var vaxinn upp úr, — og reyndist
óþrotleg uppspretta frábærlega seigrar og harðgervrar grózku.
Ást alþýðunnar á kveðskap og tilhneiging fjölmargra til að yrkja,
einstæð fastheldni á dýrt rím og skáldamál og hin ríka hvöt til að
gera nýjar og nýjar rímþrautir að andlegri íþrótt innan þeirra
marka, sem fornir meistarar braglistarinnar höfðu sett, — allt þetta
var annað það, sem gerði illa lýst, kiild og rök moldarbælin unr land
allt að samfelldum þjóðskóla, er veitti jafnvel mörgum þeim, sem
lrvorki voru læsir né skrifandi víðtækari þekkingu og þjálfaðra vald
á íslenzkri tungu og meira yndi af óendanlega nrargvíslegum töfr-