Eimreiðin - 01.05.1966, Blaðsíða 50

138
eimreiðin
framburður íslenzkrar tungu væri ekki kenndur í einum einasta
skóla íslands; að þar væri einungis lögð áherzla á ritað mál.
Það er engu líkara en við íslendingar höldum, að íslenzk tunga
sé einungis ritmálið. En eins og orðið „tunga“ ber með sér er vitan-
lega ekki síður átt við talað mál en ritað.
Við eigum ágæta málfræðinga og málvísindamenn, sem hafa
ritað talsvert um íslenzku frá ýmsum sjónarmiðum; en næsturn alh
er það helgað rituðu máli. í skólum eru réttilega gerðar til okkar
strangar kröfur um kunnáttu í íslenzkri málfræði, bragfræði, setn-
ingafræði o. s. frv., og er vitanlega ekki annað en gott um það að
segja.
Ég hef gengið hina venjulegu menntabraut gegnum barnaskóla.
menntaskóla og háskóla, en aldrei minnist ég þess þó að hafa orðið
var við, að íslenzkukennari skipti sér af framburði nemenda á máh
þjóðarinnar. íslenzk skáld hafa í fögrunr ljóðum vegsamað móður-
málið, og með réttu. Við erum af skiljanlegum ástæðunr hreykin af
því að hafa getað varðveitt hina fornu tungu Norðurlandaþjóða.
En nú vill svo undarlega til, að þessi ást okkar á tungunni virðist
einungis ná til ritaðs máls, a. nr. k. ef dæma má eftir því virðingar-
leysi, senr hingað til hefur verið sýnt töluðu nráli íslenzku.
Mér er ekki kunnugt unr, hvað kann að hafa verið skrifað og
skrafað um íslenzkan framburð fyrr á öklunr, en ekki er nrér grun-
laust um, að það sé sáralítið. Á þessari öld má segja, að hljótt hah
verið unr þetta mál frá því Guðmundur heitinn Björnsson land-
læknir skrifaði merka grein í Skólablaðið 1912, sem hann nefndi
Réttritunarlieimska og framburðarforsmán, og þangað til dr. Bjorn
Guðfinnsson hóf háskólafyrirlestur sinn unr franrburð og stafsetn-
ingu haustið 1946. Skylt er þó að geta þess, að nokkrir merkir menn
studdu málstað Guðmundar landlæknis og skýrðu frá sjónarmio-
unr sínum í þeinr efnum. Má til dænris nefna grein Helga HjörvaG
í XI1. árgangi Skólablaðsins um framburðarkennslu og hljónrbæt-
ur, og grein Jóhannesar L. L. Jóhannessonar í sanra blaði unr þetta
efni. Þá hafði Þorsteinn Gíslason, skáld, áður einnig skrifað mj°8
vinsamlega grein stílaða til Guðnrundar landlæknis um þetta m;d-
Að vísu nrá segja, að grein Guðmundar Irali aðallega fjallað um
stafsetningu, en þar er þó að finna þessi atlryglisverðu orð um fram-
burð á íslenzku:
„Ég fæ ekki betur séð, en það væri ofurhægt, að senrja nákvænrai
framburðarreglur og laga og fegra franrburðinn að nriklum nrun,