Eimreiðin - 01.05.1969, Qupperneq 36

106
EIMREIÐJS
fyrir sig. Auk þess að vera prófessor er þessi maður þingmaður og for-
maður öflugasta stjórnarandstöðuflokksins. Og gagnvart nemendum verð-
ur hann í hvívetna að gæta karaktersins, ellegar verða tvísaga, annars-
vegar sem fræðari um stjórnarfar, hinsvegar sem leiðtogi að hinum æski-
legu markmiðum. Það er erfitt að vera á tveimur stöðum í einu, enda
er hann svo öryggislaus við púltið að hann víkur varla einu orði frá
efnisskipan kennslubókarinnar, sem hann hefur sjálfur samið.
Ég sé hann fyrir mér við púltið, höfuðið hnöttótt. Hann stendur
hreyfingarlaus með handleggina stífa niður og fram, jaðra borðplöt-
unnar í greipunum, eða hann heldur milli vísifingurs og þumalsfing-
urs hægri handar dálitum nagla, sem er utaní púltinu, líkt og hann
gangi fyrir straumi, sem hann fái úr naglanum. Þar á hangir hand-
klæði. Andlitið er svipbrigðalaust, nema reglubundnar hreyfingar var-
anna; þær nemur hann sundur, eins og hann hugsi sérstaklega; nú
hreyfi ég varirnar á þennan hátt og hleypi fram þessu magni af lofti —•
orðin síga fram, hljómlág, svo að vart verður greint, eftir ófrágengi-
legum lögmálum bókmálsins, eintóma, ævinlega í sama gangstigi og kík-
ir öðru hverju, með hægri hliðarvindu höfuðsins, útum gluggann til að gá
hverju þessi hávaði sæti. Endrum og eins bregður hann upp glotti, sem
er orðið í augum manna að meinlegri grettu eftir nokkra vikna þrásetu
framifyrir því. Tölva væri mannlegri.
Þá sjaldan að æmtir í bekknunr þarf prófessorinn að samræma at-
hugasemdina liugsanakerfi sínu, rígskorðuðu, áður en svarað er. Öryggis-
leysi prófessoranna gangvart spurningum nemenda er augljóst. Svörin
eru allt frá háfleygum hugmyndaflóka niður í útúrsnúninga. Er þess-
um mönnum ekki ljóst, að fyrir utan sjálfa þekkingaröflunina er mennt-
un að verulegu leyti þjálfun í sértækri hugsunaraðferð? Ef markmiðið er
kennsla en ekki sýndarmennska, er farið í öfuga átt með því að spanna
sig lengra inn á þekkingársvið sitt; með því er ekki kómið til móts við
nemandann, sem látið hefur í ljós skilningsskortinn; með því er víðsýni
hunzuð. Sjónarmið kennarans virðist vera: það verður ekki um að ræða
neinn skilning milli okkar, hermdu bara eftir rriér.
Eftirhermunni er gert hærra undir höfði en gagnkvæmum skilningi.
Og af þessari fyrirmynd draga nemendur svo þá breytni sína að lítils-
virða innbyrðis samskipti.
I háskólum almennt ætti vitræn hugsun að vera mælikvarði, sem lagð-
ur yrði til grundvallar. Og stefnumótendur innan þeirra ætti að velja
samkvæmt þeim mælikvarða. Menn, sem standa aðra stundina í hring-
iðu hins almenna atvinnulífs, hina bakvið púltið, eru þrautaleið í vali
á slíkum stefnumótendum. Það er þjóðarskömm hér að ekki skuli vera
liægt að hafa á fösturn launum fræðimenn,' sem svarar til fjölda prófess-
orsembætta. Ef próféssorar störfuðu að fræðimennsku þánn tíma, sem
þeir eru ekki að kerinslu, hylltust þeir því fremur til að skapa sér