Eimreiðin - 01.05.1969, Blaðsíða 33

háskólabréf frá laganema
103
af eðlislægri tilhneigingu til að hálda sönsum, Hverjar’ svo sem kring-
umstæðurnar eru. —
Mér er gert að sitja aðgerðaláus meðari tekin er væn spilda úr
sálarlífi mínu og ummynduð af fræðára, sem greinilega líður sjálfur fyrir
klofið sálarlíf. Hima bara í gapastokknum og láta eins og ég sé ekki
til meðan aðgerðin fer fram. Lifa uppfrá því eins og maður standi fyrir
framan segul, sem dregur til sín hugrenningar manns jafnóðum og þær
kvikna. Er óhugnaður þessarar staðreyndar of mikill til að menn geti
horfst í augu við hana? j '
Hvernig hefur verið háttáð upplýsingum fræðáranna um stigsmun
hins raunverulega á þessum tuttugu námsáruin sem menningin veitir
óskabornum sínuni? Einn sagði að ratmveíuleiki væri bara það, sem
við skynjum. Annar sagði að raúnveruleiki væri bara það, sem kemur
okkur til að skynja. Sá þriðji sagði, að raunveruleiki væri allt nema
það, sem við skynjum. Sá fjórði sagði, að raunvéruléiki væri hvorki það
sem við skynjum, né hitt, sem við ekki skýnjum, og ekki heldur að öllu
leyti, það sem kemur okkur til að skynja, heldur yfirskilvitleg eining, sem
stæði að framkvæmd raunveruleikaris óg hefði harin nú aðeins í drögum.
Skilningur hvers og eins þessara aðilá hefur mótað minn veruleika.
Skólakerfið er smiðja, þar sem þjóðfélágið sníðir sér einstaklinga
til þess að koma í stað annarra, sem falla frá, svo að jafrivægi þess raskist
ekki þrátt fyrir fráfallið. Sjálfsefling og viðhald allra einkenna er rórill
þjóðfélagskerfisins. Og hvert barn ef utanaðkómandi aðili, fram-
andi kerfinu. Nýliðinn er irinvígður í hverja launhelgina eftir aðra,
ummyndaður og aðlagaður, unz hann télst nógu aðhæfðrir til að hann
veiti orku sinni til viðhalds einhverjum þætti þjóðfélagskerfisins; Þann-
ig er óskammfeilni og óstýrilæti hættulegir eiginleikar' frá þjóðfélags-
legu sjónarmiði, og lielzta verkefni kennarans' er að brjóta niður við-
námsþrótt nemandans. Orkan ér beizluð og henni veitt í farvegi: hinir
óstýrilátu verða formenn skólafélága og umsjónafmenri. í gegnum
allt skólakerfið er lagt að nemánum, að harin trúi margskónar hindur-
vitnum, svo sem eins og að látbragð það, sém verið er að þröngva inn
á hann er rangfært yfir á fortíð hans, og sjálfsveru hans er neitað til
að lama frumkvæðishæfni lians; hjátrú, séin svo gerir kennaranum
fært að iðka persónumótun síria á nemandanum án þess að þurfa
nokkru sinni að horfast í augu við alvörri verknaðarins.
Börn eru miklu rökvísari én fullorðið fólk er ýfirleitt. Þau lifa
óhindrað og af óviðjafnanlegum viðbragðsflýti í sínum myndræna
ótímabundna heimi meðan þær upplýsingar, sem þeirn er miðlað eru
konsekvent. Öll þekkirigaröflun þeirra miðasf við það að færa út mörk
þeirrar þekkingar, sem }>au þegar búa yfir; þéirn er í andlegum skiln-
ingi lífsnauðsyn að nema samhengi í hlritunum.