Eimreiðin - 01.05.1969, Page 69

UMRÆÐUEFNl RITHÖFUNDAÞINGS
139
Öðru máli gegnir um skapendur listar. Skáld og rithöfundar,
sem allir fyrrgreindir hópar eigá störf sín að þakka að meira
eða minna leyti og þá um leið afkomu sína, njóta ekki viður-
kenningar á rétti til sómasamlegrar greiðslu fyrir sköpunarslarf
sitt. Langmestur hluti af tekjum þeim, sem fást af verkum þeirra,
rennur til greiðslu á launum starfshópa, sem ýmist vinna við út-
gáfu eða kynningu á verkum þeirra. Frumkvöðullinn sjálfur ber
minnst úr býtum allra, sem við verk hans eru riðnir, og ágóða-
hlutir renna í vasa þeirra, sem hafa enga möguleika á að annast það
starf sérhæfingar og náðargáfu, sem vinna skáldsins og rithöfund-
arins er. Það er því brýn nauðsyn, að fram fari endurmat á stöðu
skapandans í menningarlífi þjóðarinnar og skáld og rithöfundar
verði leidd til öndvegis á þeim pýramída, sem starfshóparnir
hafa reist sér á verkum hans. íslenzkir rithöfundar eru ekki þiggj-
endur, heldur hlutfallslega stórtækustu veitendur þjóðfélagsins. Því
fyrir utan að afkoma stórra starfshópa í þjóðfélaginu byggist á sköp-
unarstarfi þeirra, þá er beinn fjárhagsarður hins opinbera af verk-
um þeirra árlega mörgum sinni hærri en árstekjur allrar rithöfunda-
stéttarinnar af ritstörfum.
Engin stéttarsamtök geta látið viðgangast, að félagar þess vinni
linnulaust fyrir lítið sem ekkert kaup og arðurinn af starfi þeirra
renni mest allur í annarra vasa. Þess vegna er brýnasta verkefni Rit-
höfundasambandsins að berjast fyrir því, að skáld og rithöfundar
geti rækt starf sitt og fái fyrir það mannsæmandi laun.
II.
Hvert barn sem vex upp á íslandi, hlýtur um langt árabil mennt-
un sína að verulegu leyti af verkum íslenzkra höfunda. Án afnota
íslenzkra ritverka væri móðurmálskennsla í skólum með öllu
óhugsandi. Allir sem leggja hönd að ytri gerð námsbóka fá rétt-
mæt verkalaun og kennarar fá umsamið kaup fyrir að leiðbeina
nemendum við bókmenntalestur. En höfundarnir sjálfir fá ekki eyri
fyrir sinn skerf til menntunar skólaæskunnar.
Á flestum íslenzkum heimilum er álitlegt safn íslenzkra bóka.
Það er í sjálfu sér vísbending um, að landsmenn telji bækur meðal
nauðsynja. Bækur eru sönnunargögn um unnið höfundastarf. Það
er vinna höfundanna, sem gengur kaupum og sölurn á íslenzkum
bókamarkaði, án þess að þeir fái nema brot af því fé, sem fer um
ýmissa hendur í slíkum viðskiptum.