Ægir - 01.02.1946, Síða 12

34
Æ G I R
Taíla V. Lifrarafli og lýsisframleiðsla 1945—1943.
Lifur, litrar
1945 1944 1943 1945
1 Sunnlendingafjórðungur 11 556 012 13 999 138 11 579 858 5 082 117
2 Vestiirðingafjórðungur 782 153 820 855 864 681 314 578
3 Norðlendingafjórðungur 465 908 685 639 870 747 207 570
4 Austiirðingafjórðungur 580 455 793 586 693 370 205 443
Samtals 13 384 528 16 299 218 14 008 656 5 809 708
görigu, en á sýnishorniím af útfluttu lýsi
hafa auk þess verið gerðar allar venjulegar
efnagreiningar. Auk lýsisins hafa . verið
rannsökuð allmörg mjölsýnisliorn, einnig
pækill frá frystihúsum o. fl. o. fl.
Árið 1940—1941 hóf rannsólcnarstofan
rannsóknir í sámbandi við fúavörn netja
og hefur þeim verið haldið áfram siðan.
Var gerður samanburður á 29 mismunandi
fúavarnaraðferðum og endingargildi þeirra
reynt. Rannsóknir af þessu tagi eru mjög
seinlegar, því að flestar tilraunir eru í því
fólgnar 'að fúaverja netjagarn með hinum
ýmsu aðferðum, leggja það síðan i sjó og
fylgjast með því, hve lengi garnið er að
luna og verða ónýtl. Verður væntanlega
reynt að birta endanlegan árangur þessara
rannsókna í skýrslu rannsóknarstofunnar
fyrir árin 1944—1945, sem tilbúin verður
lil prentunar innan skamms.
Veigamikill þáttur í starfi rannsóknar-
stofunnar hefur ávallt verið, að fylgjast
sem nákvæmast með vitainininnihaldi
þorskalýsis, sem framleitt hefur verið í
bræðslum landsins. Var húizt við, að tals-
verðra breytinga mundi verða vart á vita-
mininnihaldinu frá ári til árs, og skiptast
mundu á tímabil, þegar vitamininnihaldið
væri hátt og lágt. Yfirleitt má segja, að vita-
minmagn lýsisins hafi farið hækkandi alls
staðar á landinu frá árinu 1937 og fram á
árið 1944 nemá í Sunnlendingafjórðungi.
.4 síðastliðnum velri varð einnig vart við
mikla hækkun í Sunnlendingafjórðungi. Á
þetta einkum við um A-vitaminmagnið.
Miklu minni upplýsingar eru til urn D-
vitaminmagn lýsisins, en svo er að sjá, að
það hafi ekki hækkað að sama skapi og A-
vitaminmagnið. Snemma á árinu 1943 var
farið að rannsaka lýsistöp í lifrarbræðsl-
um sunnanlands. Hal'a þegar fengizt all-
haldgóðar upplýsingar um töpin í nokkrum
helztu bræðslunum í þessum fjórðungi. t
sambandi við þessar tapákvarðanir hefur
bræðslutæknin verið lagfærð lijá einstök-
um bræðslum, þar sem lýsistöpin keyrðu
úr liófi fram. Er það vafalaust, að með
þessum aðgerðmn hafi tekizt að bjarga
mjög verulegum verðmætum. 1 sambandi
við þetta hefur rannsóknarstofan haí't með
höndurn tilraunir við bræðslu á þorskalif-
ur. Hafa þær tilraunir fyrst og fremst mið-
ast að því, að minnka lýsistöpin í bræðsl-
unum frá því sem nú er og bæta gæði lýs-
isins. Á síðastliðnum vetri var lokið við
lilraunir, sem fólgnar voru í því, að lifrar-
grútúr frá gufubræðslu var tættur i tætara,
síðan soðinn undir talsverðum þrýstingi og
lýsið að lokum skilið úr honum í skilvindu.
Lýsistöpin reyndust svipuð með þessari að-
ferð og þau eru, þegar grútur er lútsoðinn,
en kostir aðferðarinnar lágu í því, að lýsið
sem framleitt er með henni, reyndist hæft
til blöndunar í meðalalýsi, og er því mun
verðmætara en venjulegt lútlýsi. Tilraunir
þær, sem rannsóknarstofan hefur liaft með
höndum um bræðslu þorskalifrar, hafa
reynzt mjög tafsamar og er það einkum
því að kenna, að rannsóknarstofan hefur
ekki átt í annað hús að venda með þessar
tilraunir en sjálfar lifrarbræðslurnar. Til-
raunáskilyrði i bræðslunum eru hins vegar
J