Ægir - 01.08.1984, Qupperneq 49

Stió
1 rn og forstjóri Rarmsóknaslofnunarinnar.
jkur (1978^ Mikilvægt er aö hitastig loðnu og
]er| Verfisins sé sem lægst, ef geyma á loðnuna
^nýting í síldarverksmiðjum
°-fl.
^^Allir sem þekkja til síldar- og loðnubræðslu vita
1 s°ðinu fór mikið af efnum forgörðum meðan
(jð var ekki nýtt. Mun láta nærri að í síldarsoðinu
s-j 1 ^arið að minnsta kosti fjórðungur fasta efnis
le' jar'nnar meðan soðið var með beinni gufu (gufan
n ' ^ 1 efnið). Var hér aðallega um prótein og svp-
að- ^ extrakt-efni að ræða, en þau síðarnefndu eru
g a ega köfnunarefnissambönd eins og prótein þó
síld'^S^U fi°kkar efna. Algengt var að í
.Iíln’ væru ca 19% af fitufríu þurrefni (föstu
fj. en vatn og lýsi væru samanlagt ca 81%. Ef
47yC Un®ur taPast af fitufría þurrefninu eru það um
þa 2 ^ af hverju tonni síldar. Auk þess hefur tapast
v-rna mikið af vatnsleysanlegum vítamínum (B-
þ arnin) o fi- Mönnum var þetta snemma ljóst.
nrng minnist t.d. Trausti Ólafsson á þessi töp í
e,6'n er hann ritaði 1936 (18 a). En mönnum var þó
^ 1 Ijóst fyrr en nokkrum árum síðar hversu verð-
efnin í soðinu væru til fóðurs.
le • ^rr' stríðsárunum var soðið nýtt að einhverju
un’!1 Noregi á svipaðan hátt og síðar var gert þ.e.
jj n'nn soðkjarni með ca 50% af föstum efnum og
henUrn filandað í pressukökuna og þurrkaður með
e nn' 1 mjöl. Hins vegar töldu kaupendur og not-
Ur það mjöl svo miklu lakara en venjulegt mjöl,
að þessi framleiðsla lagðist niður. Það sem að mjöl-
inu var fundið var að magn uppleysanlegra efna í
mjölinu með soðkjarnanum var miklu meira en í
venjulegu mjöli auk þess sem það vardekkra. (19).
Sumarið 1939 stóð Rannsóknastofan fyrir því að
beiðni framkvæmdastjóra Síldarverksmiðja ríkisins
að kanna nothæfni aðferðar, sem stungið hafði
verið upp á í Bandaríkjunum til að nýta efni úr síld-
arsoðinu. Aðferðin var í því fólgin að sýra soðið
lítið eitt og bæta í það lítlsháttar af formalíni. Við
það féll út prótein, sem hefði mátt sía frá. Hins
vegar reyndist það ekki nema fjórðungur af föstum
efnum í soðinu. Ekki var þessum athugunum haldið
áfram.
í verksmiðju Kveldúlfs h.f. á Hjalteyri var gerð
tilraun sama sumarið með að framleiða soðkjarna.
Voru framleidd sýni með um 40-50% af vatni og þau
rannsökuð í Rannsóknastofunni. Það vakti athygli,
að ekki voru nema 17.3-27.4% af próteini sem
hreinprótein þ.e. tæplega fjórðungur (1939).
Um 1938 (20) munu Bandaríkjamenn hafa farið
að nýta soð á Kyrrahafsströndinni þar sem voru all-
margar fiskmjölsverksmiðjur, er bræddu sardínur
eða pilchard. Var framleiddur soðkjarni (con-
densed fish solubles), sem seldur var sem slíkur og
notaður í fóðurblöndur. Kom í ljós að hann innihélt
talsvert af B-vítamínum o.fl., sem mikil bót var að
í fóður. Síðar var farið að framleiða soðkjarna úr
soði frá menhaden-verksmiðjunum, sem eru á At-
Iantshafsströndinni og við Mexíkóflóann.
íslendingar fréttu af þessari nýtingu soðsins á
stríðsárunum, einkum er forstöðumaður Rann-
ÆGIR-433