Ægir - 01.04.1993, Blaðsíða 15

-2- Hagkvœmni veiða
Hagfræðingar hafa ótrauðir haldið
bvi fram að hámark hagræðingar og
ilagnaðar í útgerðinni náist aðeins
nieð því að færa veiðiheimildirnar á
seni fest skip. Eitt megininntakið í
þessum kenningum er að mikill virð-
jsauki í greininni sé í raun þjóðhags-
eEa óhagkvæmur, þ.e. með fækkun
^arfa í sjávarútvegi snúi þeir sem frá
lverfa að öðrum verkefnum.
Snrábátaeigendur hafa andmælt
Pessu og haldið því fram að hámark
agtæðingar og arðs sé að sem flest
St°rf skapist af auðlindinni sem gefa
mannsæmandi laun án þess að kröf-
Unni um arð sé kastað fyrir róða. Er
Su ^enning í takt við þann raunveru-
eika sem við lifum við á tímum sam-
tattar og vaxandi atvinnuleysis. Hér
Verra aðilar ekki úr sjávarúrveginum
11 annarra verkefna eins og hendi sé
veifað. Verkefnin eru einfaldlega ekki
tu staðar.
Sjávarútvegsstofnun Háskóla ís-
^nds vann fyrir Landssamband smá-
átaeigenda skýrslu smábátaútgerðar-
lnnar á árinu 1989. Þegar niðurstöð-
Ut sitýrslunnar eru bornar saman við
p^ur Þjóðhagsstofnunar og Fiski-
e ags Islands gagnvart öðrum út-
§er arflokkum koma yfirburðir smá-
ataútgerðarinnar um hagkvæmni
utBerðarinnar ótvírætt í ljós (sjá
st¥aritið, „Hagnaður sem hlutfall af
,C, Íurn )• Rétt er að taka það fram
er.að beir smábátar sem lentu í úr-
a i Sjávarútvegsstofnunar Háskóla
ands voru mjög blandaður hópur
,Va veiðiréttindi snertir, þ.e. jafnt
otabátar sem og krókabátar.
• Atvinnuöryggi fiskverkafólks
ikil umræða hefur átt sér stað
111 utning fiskvinnslunnar á haf út.
Markmið fiskveiðistjórnunarlaganna
er m.a. að tryggja atvinnuöryggi fisk-
verkafólks.
Vandséð er hvernig færsla vinnsl-
unnar um borð í veiðiskipin þjónar
því markmiði. Skilyrði þess að nálg-
ast þetta markmið er að aflanum sé
landað innanlands. Smábátar upp-
fylla þau skilyrði betur en aðrir út-
gerðarflokkar.
Rétt er að minna á að með til-
komu EES-samningsins falla niður
háir tollar á ferskum flökum á sama
tíma og helstu samkeppnisaðilar okk-
ar, Norðmenn, fá niðurfellingu tolla
á frystum flökum sem vegna bókunar
6 hafa engir verið á sambærilegum
frystum íslenskum fiskafurðum.
Tilkoma EES mun því tvímæla-
laust auka vægi ferskustu fiskafurð-
anna - og þar með tilvist smábátaút-
gerðarinnar við að færa að landi afla
sem tekinn verður til frekari vinnslu í
íslenskum fiskvinnsluhúsum.
4. Efling byggðar
Fjölmörg byggðarlög byggja af-
komu sína alfarið á veiðum smábáta
ogmörg þeirra eru verulega háð
þeim. Smábátaeigendur hafa marg-
bent á að ódýrasta byggðastefna sem
stjórnvöld geta staðið að er að hlúa
að veiðum smábáta.
Þetta sjónarmið hafa stutt á
fimmta tug bæjar- og sveitarstjórna
um land allt.
í skýrslu sem Karl Benediktsson
landfræðingur vann á síðasta ári og
ber yfirskriftina „Smábátaútgerð á
tímum breytinga í sjávarútvegi" kom
það vafalaust mörgum á óvart hversu
stórt hlutverk smábátaútgerðin leikur
í atvinnulífi landsmanna. U.þ.b.
4000 störf skapast af henni til lands-
ins og fimmtungur íslensku sjó-
mannastéttarinnar stundar sjó-
mennsku sína á smábátum.
A Austurlandi er um 10% alls
vinnuafls í kringum smábátaútgerð-
ina. Skýrslan var gerð með hliðsjón af
útgerðarháttum á árinu 1991. Þá
sýna niðurstöður skýrslunnar glöggt
að smábátaútgerðin fellur afar vel að
hinu félagslega munstri hérlendis.
Félagslegu þættirnir í sjávarútvegin-
um hafa Iítið sem ekkert verið skoð-
aðir í allri umræðunni um málefni
atvinnugreinarinnar. Þeir þættir sýna
okkur að ekki er nóg að rækta nytja-
stofnana í hafinu heldur þarf einnig
að huga að ræktun mannlífsins í
landinu.
5. Umgengni og nýting
auðlindarinnar
Bætt umgengni og nýting auð-
lindarinnar hlýtur að teljast eitt af
höfuðmarkmiðum stjórnvalda. Bæði
þessi markmið hafi fjarlægst með
þróun undangenginna ára. Látlaus
tilflutningur veiðiheimilda frá þeim
bátum og skipum sem kyrrstæð
veigalítil veiðarfæri nota yfir á stór-
virk botndregin veiðarfæri þjóna alls
ekki þessum markmiðum.
Samhengi þess að veiðarnar hafa
færst frá kyrrstæðum veiðarfærum
yfir á dregin veiðarfæri og hnignun
fiskistofna á sama tíma er sláandi.
Fiskveiðisaga fjölmargra þjóða er
spegilmynd þessarar þróunar. Islend-
ingar verða að líta til þessara sögu í
þeim tilgangi að hér megi lagfæra
ýmsa þætti svo minnka megi líkurnar
á að íslenska þjóðin þurfi að ganga í
gegnum þær hörmungar er nú dynja
yfir frændur okkar Færeyinga og íbúa
Nýfundnalands.
Orn Pálsson er framkvæmdastjóri
Landssambands smábátaeigenda.
4. TBL.1993 ÆGIR 173