Ægir - 01.04.1993, Blaðsíða 24

að sýna fram á ótrdlega skammsýni stjórnmálamanna.)
I þessu sambandi má raunar benda á að pólítísk
ákvörðun um aflaúthlutun í hagkerfi sem er jafnháð fisk-
veiðum og hið íslenska er að sumu leyti jafngild peninga-
prentun. Stjórnvöldum hættir ávallt til að vera í efri mörk-
um ráðlagðra veiða, eins og reynslan sýnir, því að þeirra
dómi þoli þjóðin ekki aflasamdrátt. Þessu er hins vegar
þveröfugt farið, þ.e. að þjóðin þolir ekki að teflt sé á tæp-
asta vað í þessu mikilvæga máli. Á kosningaári er hættan
enn meiri en ella því ekkert er hverri ríkisstjórn jafnmikil-
vægt og auðfenginn „hagvöxtur“ samfara óhóflegunt afla-
úthlutunum. Beintengd afkoma ríkissjóðs með veiðigjaldi
við aflauthlutun býður hættunni enn frekar heim því rík-
iskassinn er ávallt tómur. í eignarréttarkerfinu mun virkur
hlutabréfamarkaður fella gengi hlutabréfa við ófhóflega
úthlutun. Ótti markaðarins við ofveiði kemur því fram í
verðfalli hlutabréfa og verður skýr skilaboð til stjórnenda
bæði fyrirtækja og stjórnvalda um að gæta hófs. Afhend-
ing veiðiheimilda gerir því einhliða pólitíska ákvörðun urn
úthlutun veiðiheimilda hvers árs að sumu leyti óþarfa eða
jafnvel varasama eins og nýleg dænti sanna. Undir veiði-
gjaldskerfi glatast hins vegar að miklu leyti nauðsynleg
virkni hlutabréfantarkaðar þar sem nútíð og skammtíma-
sjónarmið skipta mun meira máli en langtímasjónarmið.
Uppboðskerfi náttúruauðlinda hefur þessu til viðbótar
mjög varasaman eiginleika. Þann dag senr uppboð fer fram
fær sá aðili veiðiréttinn sem bjartsýnastur er á framtíðar-
þróunina. Hann er bjartsýnastur á kostnaðarlækkun við
veiðar, hann metur getu sína við veiðar mestar og er bjart-
sýnastur á viðgang fiskistofnanna o.s.frv. ef ytri aðstæður
eru gefnar, þ.e. verð afurða, framboð annarra fiskafurða og
samkeppnisvara. Yfir heildina tekið munu dlboðin vænt-
anlega hafa einhver meðaltöl sem jafnframt eru líklegasta
niðurstaðan í þróun mála. Framtíðarspár hins bjartsýna
sem þó hreppti hnossið eru því ólíklegastar til að rætast.
Niðurstaðan er augljós. Veik staða sjávarútvegsins mun
versna og framganga atvinnugreinarinnar byggjast á ævim
týramennsku. fslenskt efnahagsumhverfi mun því verða
enn óstöðugra um leið og gjaldþrot verða tíðari.
Grunur um veiðigjald í framtíð, eins og nýlegar tillögur
benda til, er í raun ekkert annað en óútfylltur víxilh A
sama hátt og uppboðskerfið, sem hefur innifalda aukna
óvissu um framtíðina, þá mun grunurinn hvetja til óheft'
ari veiða og slælegri umgengni um fiskimiðin. Með óheft'
ari veiði er átt við að núverandi eigendur útgerðarfynr'
tækja eru ekki jafnhvetjandi þess að fiskistofnarnir verðj
byggðir upp. Afrakstur þeirrar uppbyggingar getur lent1
annarra höndum og þeir einskis njóta af erfiði sínu. FlestU
geta gert sér í hugarlund hvernig einstaklingi líður sem
hefur skrifað upp á víxil fyrir aðila sem hann treysdr iHa-
Hvað þá ef víxillinn var nú óútfylltur.
Aö lokum
Enn stendur sjávarútvegurinn frammi fyrir kerfisbreyt'
ingum. Afnám krókaleyfis og línutvöföldunar, sem gríðar'
legur fjöldi einstaklinga hefur veðjað á, er á næsta leiti o?
farið er fram á að stjórnendur skrifi upp á óútfylltan vixt
veiðigjalds. Undir þessum kringumstæðum, bæði í fortíð
og nútíð, er stjórnendum ætlað að stjórna skynsamlega og
sjá framtíðina fyrir. Mannshuganum eru takmörk sett.
Orka manna í sjávarútvegi hefur að mestu beinst a
stjórnskipulagi fiskveiða. Meðal annars af þeim sökuWJ
hefur markaðsmálum ekki verið sinnt af greininni í nel L
sem skyldi. Þessu þarf að breyta og koma á varanlegu °r
fastmótuðu skipulagi fiskveiðistjórnunar, byggðu á sama
182 ÆGIR 4. TBL. 1993