Tímarit lögfræðinga - 01.03.1951, Blaðsíða 30

22
Tímarit lögfræöinga
sinni. Sumstaðar var brennimark ekki sett á þjóf, fyrr
en hann hafði gerzt sekur í annað sinni um þjófnað, en
annarstaðar mátti setja það á hann þegar fyrir fyrsta
sinni framið brot.1) Þjófnaður hefur að fornu fari verið
talinn mjög svívirðilegur glæpur. Fjártaka með þeim hætti
hefur verið talin bera sakamanninum vitni um mjög mik-
inn óheiðarleika og lítilmótlegan hugsunarhátt. Auk þess
hefur þjófslundin löngum verið talin sérstaklega hættu-
leg eignarrétti manna. Þjófamarkið hefur því verið sett á
menn, að því er virðist, í tvennskonar tilgangi. Þeim, sem
það fengu, hefur verið það alveg sérstaklega þungbært, þar
sem þeir voru á þann hátt merktir ævilangt, svo að hver
maður mátti sjá, að þeir hefðu gerzt sekir um einhvern
svívirðilegasta glæpinn samkvæmt almenningsálitinu. Er
líklegt, að tilgangurinn hafi fyrst og fremst verið að hræða
aðra menn frá því að fremja þjófnað. En auk þess hefur
brennimarkið verið eða átt að vera almenningi og hand-
höfum refsivaldsins til hagræðis. Almenningur mátti vara
sig á manni, sem þannig var merktur, og refsivaldið hafði
þá fyrir sér sýnilegt og óvéfengjanlegt merki þess, að
maðurinn hafði áður gerzt sekur um þýfzku. Slíkt hefði að
öðrum kosti þurft að sanna að landslögum hverju sinni.
Ekki verður um það sagt, hvort þeir menn, sem fyrst
settu lög hér á landi, hafa þekkt þessa refsingu (brenni-
markið). Eru naumast nokkur gögn til um það, hvort það
hefur tíðkazt í Noregi á 9. eða 10. öld, þó að það væri al-
kunnugt í löndum Germana í miðhluta og vesturhluta álf-
unnar um þær mundir. Þess finnast að minnsta kosti engin
merki í lögum lýðríkisins íslenzka, að brennimark skyldi
setja eða að það hafi verið sett á þjófa eða aðra brotamenn.
Líkamsrefsingar voru yfirleitt ekki heimilaðar í lögum
þess. Tvö tilvik má þó líklega nefna, þar sem menn máttu
verða fyrir beinu líkamlegu harðræði vegna brota sinna.
Þræll, sem vegið hafði húsbónda sinn, húsmóður eða börn
1) Sbr. Wilda Straírecht der Germanen, bls. 508—515, Brunner
Deutsche Rechtsgeschichte II. 767, 783 o. s. frv., 837.