Tímarit lögfræðinga - 01.03.1951, Page 32

24
Tbnai'it lögfræöinga
brotum í Stóradómi 1565, enda urðu hýðingar vararefsing
í þeim sökum, ef menn gátu ekki greitt fésektir þær, sem
dæma skyldi þeim á hendur. Dæmi um limalát eru til frá
Jónsbókartímabilinu. Skal það eitt hér greint, að Símon
nokkur Brandsson, sem veitt hafði manni mikla áverka,
var 1645 dæmdur til þess að missa annað eyrað, þumal-
fingur á hægri hendi og tvo næstu fingur honum, enda
var sú refsing þegar á lögð eftir dóminn á alþingi.1)
Þá kemur að brennimarkinu. Það var þjófum einum
mælt, og eru ákvæðin um það í Jónsbók Þjófab. 1. kap.,
sem tekinn er að mestu leyti úr Landslögum Magnúsar kon-
ungs Hákonarsonar lagabætis frá 1267. 1 Jónsbók Þjófab.
1. kap. er greint milli fjögurra tegunda þjófnaðar.
A. Ef þýfi nemur minna en eyri (6 álnum), svo sem ef
maður stelur hundi manns eða ketti, kníf eða belti. Sá
þjófnaður var nefndur hvinnska og brotamaður var nefnd-
ur hvinn (hvk.). Sekt til konungs, 2 aurar, lá við, enda
skyldi greiða eiganda þýfis einn eyri, en brotamaður skyldi
fá nafnbótina: Maðr at verri.
B. Ef þýfi nam eyri eða meira allt að einni mörk (8 aur-
um eða 48 álnum). Þá var greint milli brots framins fyrsta
sinni og brota oftar framinna. Ekkert segir um það, að
dómur skyldi hafa gengið um brot, áður en það gæti verkað
til refsiauka fyrir síðara brot. Með því að þetta atriði var
ólögmælt, var dómendum heimilt að dæma svo sem þeim
þótti sannlegast samkvæmt Jónsbók Þingfararb. 4. kap.,
þar sem svo segir: ,,En allt þat, er lögbók skilr eigi, þá skal
þat úr hverju máli hafa, sem lögréttumenn allir verða á
eitt sáttir. En ef þá skilr á, þá ráði lögmaðr og þeir, sem
honum samþykkja, nema konungi með skynsamra manna
ráði lítist annat lögligraMeð skírskotun til þessa ákvæðis
gátu lögmaður og lögrétta jafnan dæmt svo sem þeim þótti
sannlegast, þar sem ákvæði Jónsbókar (eða annarra laga
síðar) skáru ekki tvímælalaust úr, en það var auðvitað oft,
að annað hvort var ekkert í lögbók eða öðrum lögum, sem
1) Alþingisb. Islands VI. 142—143.