Tímarit lögfræðinga - 01.01.1955, Blaðsíða 35

í hinu veðsetta. Yrði kaupandinn gjaldþrota nyti seljand-
inn sem veðhafi ekki mikillar verndar, þar sem krafa
hans stæði að baki mörgum forgangskröfum i þrotabúinu
samkvæmt ákvæðum 83. og 89. gr. skiptalaganna nr.
3. frá 1878. Þá má þess og geta, að veðréttur í lausafé
fyrnist um leið og fjárkrafan fyrnist samkvæmt ákvæð-
um fyrningarlaganna nr. 14 frá 1905.
Þar sem þessi veðtryggingarleið hefur ekki þótt veita
seljandanum (lánveitandanum) nægilega vernd, hefur ver-
ið leitað annarra ráða. Gripið hefur verið til þess að telja
eignarréttinn að hinum selda hlut eigi flytjast til kaup-
anda við sölu og vörzluskiptin, heldur þá fyrst, er kaup-
verðið er að fullu greitt.
Stundum mun það form á þessu haft, að í samningi
aðilja er ekki talið að um sölu sé að ræða, heldur leigu, en
þannig, að hið leigða verði eign leigutaka þegar leigan
hefur verið greidd. Þetta form tíðkast í enskum og frönsk-
um rétti, en er sjaldgæft hér á landi, en þekkist þó.1)
Hér á landi er sá háttur algengastur, að seljandinn
selur hlutinn, en kaupandinn greiðir aðeins lítinn hluta
verðs hans þegar í stað, en eftirstöðvarnar eiga að greið-
ast með afborgunum á ákveðnum gjalddögum. I kaupsamn-
ingnum er hins vegar svo ákveðið, að seljandinn haldi
eignarrétti sínum að hlutnum þar til kaupverðið er að
fullu greitt og ef vanskil verði á greiðslu þess, þá geti
hann tekið hlutinn til sín aftur.
Frá seljandans sjónarmiði- er þessi háttur mjög ákjós-
anlegur. Verði vanskil á greiðslu söluverðsins getur hann
tekið hlutinn aftur. Hann er óbundinn af undanþáguheim-
hd 27. gr. aðfararlaganna nr. 19 frá 1887 eins og henni
er nú breytt með lögum nr. 18 frá 1932. Ráðstafi kaupand-
inn hlutnum til þriðja manns, getur seljandinn tekið hann
frá honum jafnvel þótt hann sé í góðri trú. Verði kaup-
andinn gjaldþrota stendur se.ljandinn utan skuldaraðar
1) Hrd. II. bls. 3G4.
29