Tímarit lögfræðinga - 01.01.1955, Qupperneq 43

ekki skiliim frá þeim án verulegs kostnaðar, þá virðist full
ástæða vera til að synja um innsetningargjörð í hlutinn,
þótt önnur skilyrði séu fyrir hendi.])
Ef kaupandinn hefur veðsett hlutinn, þá virðist selj-
andinn samt geta tekið hann og þarf yfirleitt ekki að
sinna neitt rétti veðhafa. Þó myndi þetta ekki eiga við, ef
um lögveð væri að ræða, t. d. samkvæmt ákvæðum 5. mgr.
34. gr. bifreiðalaganna nr. 23 frá 1941. Hafi kaupandinn
selt hlutinn, eða ráðstafað honum á annan hátt úr sinni
vörzlu, þá á seljandinn vitanlega eftir sem áður kröfu á
hendur kaupandanum, en um rétt hans til hlutarins sjálfs
verður síðar rætt. Hafi kaupandi ráðstafað hlutnum þann-
ig, að sú ráðstöfun brjóti í bága við rétt seljanda, þá rís
sú spurning, hvort hann geti fengið kaupandanum refsað
fyrir þær aðgjörðir. Virðist svo vera og að slíkt atferli
gæti varðað refsingu samkvæmt ákvæðum 250. gr. hgl. nr.
19 frá 1940.
Hér að framan hefur verið við það miðað, að vanefnd-
ir kaupanda felist í því, að vanskil hafi orðið á greiðslu
kaupverðsins. Þess ber að gæta, að eðlilegt er, að aðrar
vanefndir hafi sömu áhrif, svo sem óforsvaranlcg varzla
af hendi kaupanda, veðsetning hans á hlutnum eða sala
hans til þriðja manns.
Ef kaupandinn hefur vanefnt samninginn af sinni
hálfu, og hér er við það miðað, að um vanskil hafi verið
að ræða, og seljandinn hefur neytt réttar síns og tekið
hlutinn til sín, þá rís sú vandaspurning hvernig fjármál
þeirra aðiljanna skuli upp gerð. 1 samningum, þar sem
hlutir eru seldir með eignarréttarfyrirvara, er oft fram
tekið, að seljandinn eigi rétt á því, að taka hlutinn aftur,
ef vanskil verði af hálfu kaupanda og að kaupandinn skuli
ekki fá aftur af því, sem hann hafi greitt af söluverð-
inu.1 2) Ekki er efi á, að slík ákvæði geta verið ógild samkv.
ákvæðum 36. gr. samningalaganna nr. 7 frá 1936. Eðlileg-
1) Hrd. III. bls. 125. Hrd. IV. bls. 93.
2) Lyrd. X. bls. 280.
37