Tímarit lögfræðinga - 01.01.1955, Blaðsíða 44

asL er, að seljandinn eigi aðeins rétt til þcss gjalds, sem
hann átti að fá samkvæmt samningum, að viðbættum
vöxtum og þeim kotnaði, scm liann hefur haft og lciða af
vanskilum kaupandans. Nú cr sá vandi á, að seljandinn
liefur hlutinn í sínum vörzlum og er eigandi hans, en kaup-
andinn á aðeins fjárkröfu á scljandann, sem óvíst er hve
há sé, fyrr en sannað hefur verið, hvert sé raunverulegt
verðmæti hlutarins eins og hann nú er í vörzlum seljand-
ans. ]Jar sem engar reglur eru um þetta í íslenzkum lög-
um, virðist ekki önnur leið fyrir hendi, en kaupandinn
höfði mál á hendur seljandanum til heimtu sinnar eign-
ar, fjárkröfunnar. Til að sannreyna verðmæti hlutarins
yrði að meta hann til verðs eða láta selja hann á opinberu
uppboði. Verið getur, að hlutur hafi hækkað mjög í verði
meðan hann var í vörzlum kaupanda og kemur þá sú
spurning, hver eignast skuli þann hagnað. Þegar þess er
gætt, að vanefndir kaupandans orsökuðu það, að hluturinn
vár ekki hans eign, þá virðist eðlilegast að telja seljand-
ann eiga þann hagnað, en kaupandinn fái endurgreitt það,
scm hann licfur þegar greitt af söluverðinu. Ef verðmæti
hlutarins, þcgar seljandinn tekur hann í sínar vörzlur, næg-
ir ekki til að gi'ciða eftirstöðvar söluverðsins, þá verður
seljandinn að láta meta hlutinn til verðs og síðan krefja
kaupandann um það, sem hann hefur eigi fengið greitt
og mun þar aðcins vera um venjulega ótryggða kröfu að
ræða.
Af þessu, sem þegar hcfur verið rakið, er ljóst, að fyr-
irkomulag þctta er að mörgu leyti mjög umstangsmikið
og óhæfilcg vcrðmæti eyðast við hin margvíslegu málaferli,
sem liljóta að rísa út af skiptum þessum. Er hætt við, að
í mörgum tilvikum myndi kostnaðurinn gleypa verðmæti
hlutarins og ef til meira. Virðist vera brýn þörf skýrra og
einfaldra rcglna um þessi atriði og eðlilegast virðist mér,
að þetta vandamál verði leyst á þann hátt, að fógeti láti
meta hlutinn til fjár og eigi leyfa innsetningu í hann,
nema seljandinn innti af liendi þá kröfu, sem úrskurðað
38