Tímarit lögfræðinga - 01.12.1989, Blaðsíða 30

ákveða embættismönnum smávægilegar sektir fyrir vanrækslu um
skýrslugerðir. Ákvæði þessu virðist ekki beitt nú á dögum.
IV. ÁKVÖRÐUN FÉSEKTA
1) Almennt um sektarákvörðun. Ýmsar aðferðir eru notaðar við
ákvörðun f ésekta innan lögmæltra refsimarka. Um sektamörk laga skipt-
ir mestu máli hið almenna ákvæði 50. gr. hgl., sbr. 7. gr. I. nr. 42/1985.
Gilda sektamörk þess, nema öðruvísi sé ákveðið í lögum, sjá t.d. 10.
gr. 1. nr. 22/1977 (hámarkið er jafnvirði 300 kg af 1. fl. dilkakjöti í
næstliðinni sláturtíð). Sektalágmark 50. gr. var afnumið með 5. gr.
1. nr. 101/1976. Gildandi sektahámark er 4 milljónir króna. 1 flestum
algengum refsimálum er þetta ærið svigrúm fyrir dómstóla til sektar-
ákvörðunar. Fáir eru þeirrar skoðunar, að afnema beri lagaákvæði
um hámark refsivistar, en öðru máli gegnir um fésektir. Sýnist margt
mæla með því að treysta dómstólum alfarið fyrir sektarmatinu án
nokkurra hámarksákvæða.9 Eftir afnám hinna fjölmörgu sérsekta-
marka með 1. nr. 75/1982 og 10/1983 er að vísu mun auðveldara að
halda við eðlilegum sektamörkum í refsivörslukerfinu með því einu að
breyta 50. gr. hgl. Á hinn bóginn þarf sektahámarkið þá að vera svo
ríflegt, að það jafngildir því nánast, að dómstólar hafi óhpft svigrúm.
Ákvörðun fésektar hverju sinni ræðst m.a. af almennum reglum og
sjónarmiðum um ákvörðun refsingar, sbr. einkum VIII. kafla hgl.
Þetta eru sameiginlegar reglur um ákvörðun refsivistar og fésekta,
eftir því sem við á. Um þessi atriði má vísa í þáttinn um ákvörðun
refsingar. Hér verður hins vegar gerð grein fyrir sérreglum þeim,
sem um fésektir gilda, sbr. 49.—54. gr. hgl.10
2) Venjulegar sektir. 1 því, sem fyrr er rakið, er fyrst og fremst
gert ráð fyrir venjulegum sektum, þar sem dómstólar eða stjórnvöld
ákveða sektarfjárhæð innan tiltekinna lögmæltra refsimarka eða allt
að tilteknu sektahámarki, sbr. 50. gr. hgl. Innan þessara marka er
fjárhæðin ákveðin með hliðsjón af margs konar refsiákvörðunarregl-
um og sjónarmiðum. Taka þarf tillit til refsibrottfallsástæðna, refsi-
hækkunar- og refsilækkunarástæðna, málsbóta og þyngingarástæðna.
9 í 51. gr. dönsku hegningarlaganna er ekkert sektahámark, sbr. Knud Waaben: Straffe
og andre retsf0lger (1983), bls. 89. Ólafur Jóhannesson lýsti og þessu viðhorfi í þing-
ræðu, sjá nánar í þætti um ákvörðun refsingar.
10 Sumar reglur, sem að formi til taka bæði til fésekta og refsivistar, koma sjaldan til
framkvæmda við sektarákvarðanir. Þannig eru sektardómar sjaldan skilorðsbundnir og
hrein undantekning, að náðað sé af sektarákvörðunum.
236