Tímarit lögfræðinga - 01.12.1989, Blaðsíða 32

tímum eru sektir frekast bundnar við tiltekið margfeldi eða hlutfall
af verðmæti því, sem brot beinist að. Slík ákvæði hafa týnt tölunni
á síðustu árum og finnast nú helst í skattalöggjöfinni, sjá 107. gr. 1. nr.
75/1981, um tekjuskatt og eignarskatt; 25. gr. 1. nr. 10/1960, um
söluskatt; 30. gr. 1. nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda;
40. gr. 1. nr. 50/1988, um virðisaukaskatt. öll þessi ákvæði heimila
margföldun að tilteknu marki (tíföldun), byggða á undandregnum
skattstofnum eða skattfé (þar með talið fé, sem vanrækt er framtal
eða greiðsla á). 1 þessum ákvæðum skattalaga er þó blandað kerfi,
sumpart með bundnum sektum og sumpart venjulegum sektum. Enn
fremur má nefna ákvæði úr fiskveiðilöggjöfinni, þar sem sektamörk
eru miðuð við stærð skipa, sjá 17. gr. 1. nr. 81/1976, um veiðar í fisk-
veiðilandhelgi íslands. Sektargerðir lögi*eglustjóra og lögreglumanna
bera keim af bundnum sektum, en þau einkenni fylgja þessum til-
teknu handhöfum sektavalds. Loks skal hér getið 1. nr. 39/1914, um
beitutekju (tiltekin sekt fyrir hvert skipti sem tilkynningarskylda
er vanrækt, sbr. 2. gr. og greiðsla fyrir ólöglega tekinn skelfisk á tvö-
földu gangverði, 3. gr.).14
Kostur við sektarákvarðanir af þessu tagi er sá helstur að tryggja
sömu eða svipaða refsingu fyrir sams konar brot og stuðla jafnframt
að hærri sektum og þar með virkari varnaði. Ökostur er það hins
vegar, að almennar refsiákvörðunarreglur eiga hér illa við, svo sem
málsbætur, þyngingarástæður, refsibrottfallsástæður, refsilækkunai’-
eða refsihækkunarástæður. Óskylt er — og stundum óheimilt að hafa
hliðsjón af greiðslugetu sökunauts eða efnahag, sbr. 51. gr. hgl. Marg-
feldisákvæði gefa yfirleitt ríflegt svigrúm til ákvörðunar um efri mörk,
en það er þó tæpast notað í framkvæmd, sbr. einnig orðalagið „allt
að“ í fyrrgreindum ákvæðum skattalaga.15
4) Gullkrónusektir. 1 fiskveiðilöggjöfinni hefur lengi tíðkast að miða
sektarfjárhæðir við gullkrónur, sem nú eru tengdar SDR-gengi.1G Með
14 Af eldri ákvæðum, sem nú eru fallin úr gildi, má nefna: 6. gr. 1. nr. 58/1960 (margfeldi
af ólöglega teknum eða áskildum okurágóða), 33. gr. áfengislaga nr. 82/1969 (400 kr.
sekt á hvern lítra ólöglega innflutts áfengis), 2. gr. 1. nr. 23/1914 (tiltekin sekt fyrir
hvert ólöglega veitt dýr eða drepið).
15 Jónatan Þórmundsson: Viðurlög við skattlagabrotum og skattlagning eftir á. Tímarit
lögfr. 1973, bls. 45-46.
16 Með SDR er átt við þá alþjóðlegu verðmæliseiningu (sérstök dráttarréttindi), sem Al-
þjóðagjaldeyrissjóðurinn notar, sbr. 7. mgr. 177. gr. siglingalaga nr. 34/1985. Eitt SDR
jafngildir nú 2.2039 gullkrónum.
238