Tímarit lögfræðinga - 01.04.2001, Blaðsíða 18

ceedings being “designed to shield the accused”, or cases not being diligently pro-
secuted (Statute of the Intemational Tribunal, art. para. 2(b)).
Alitaefni tengd árekstri lögsögu alþjóðlegra dómstóla og lögsögu yfirvalda í
einstökunr ríkjum, einkum nreð tilliti til fullveldisréttar þeirra, vakna fremur ef
um er að ræða reglur um forgang alþjóðadómstóla til meðferðar einstakra mála
en þegar byggt er á því að lögsaga slíkra dómstóla sé til fyllingar lögsögu ein-
stakra ríkja. Sem praktískt dæmi má nefna að í ofangreindu máli saksóknarans
g. Dusko Tadic fyrir Alþjóðastríðsglæpadómstólnum í Haag hélt ákærði því
fram að forgangslögsaga dómstólsins samkvæmt 2. mgr. 9. gr. samþykktanna
bryti í bága við meginreglur þjóðaréttar um fullveldi ríkja. I þessu tilviki hafði
dómstóllinn krafist þess að Þýskaland, sem hafði Tadic undir höndum, afhenti
ákærða þannig að mögulegt væri að rétta yfir honum fyrir dómstólnum í Haag.
Meðferð málsins var enn á rannsóknarstigi fyrir þýskum yfirvöldum og hafði
ekki komið til útgáfu ákæru. Þýskaland féllst á beiðni dómstólsins. Niðurstaða
réttardeildar dómstólsins var sú að Tadic, sem einstaklingur, gæti ekki borið
fyrir sig að brotið hefði verið gegn fullveldi Þýskalands enda hefði hann ekki
aðild (locus standi) að slíkri málsástæðu. Niðurstaða áfrýjunardeildarinnar var
hins vegar byggð á öðrum forsendum. Féllst hún í sjálfu sér á að Tadic gæti bor-
ið fyrir sig slíka málsástæðu en taldi hins vegar að hún gæti ekki staðist efnis-
lega. Fyrir það fyrsta hefði sú þróun sem orðið hefði í þjóðarétti, einkum á sviði
mannréttinda, orðið til þess að takmarka gildi fullveldisréttar einstakra ríkja.
Afrýjunardeildin konrst svo að orði um þetta sjónarmið:17
Dating back to a period when sovereignty stood as a sacrosanct and unassailable
attribute of statehood, recently this concept has suffered progressive erosion at the
hands of the more liberal forces at work in the democratic societies, particularly in
the field of human rights.
I annan stað lagði áfrýjunardeildin ríka áherslu á að glæpir gegn mannkyn-
inu væru alþjóðlegir í eðli sínu og því ekki á forræði einstakra ríkja í skjóli full-
veldisréttar að koma í veg fyrir rannsókn, saksókn og dómsmeðferð í slíkum
málum hjá alþjóðlegu refsivörslukerfi:18
[They] involve the perpetration of an intemational crime which all the nations of the
world are interested in preventing. (Israel v Eichman, 36 Intemational Law Reports
22, 291-93 (Isr.S.Ct. 1962.)
Afrýjunardeildin komst síðan svo að orði í niðurstöðu sinni um að forgangs-
lögsaga dómstólsins, sbr. 2. mgr. 9. gr. samþykktanna, hefði ekki brotið í bága
við fullveldisrétt Þýskalands:19
17 The Prosecutor g. Dusko Tadic (2. nóvember 1995), bls. 29.
18 The Prosecutor g. Dusko Tadic (2. nóvember 1995), bls. 31.
19 The Prosecutor g. Dusko Tadic (2. nóvember 1995), bls. 32.
12