Uppeldi og menntun - 01.01.2009, Blaðsíða 17

Uppeldi og menntun - 01.01.2009, Blaðsíða 17
Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 18(1)/2009 17 Fjallað er um forsendur þjóðernishyggjunnar og þær breytingar sem urðu á henni á þessum tíma með tilvísun til umræðna um eðli og einkenni Íslendinga… . Sýnt er hvern- ig hugmyndir þjóðernishyggjunnar fléttuðust saman við hugmyndir um karlmennsku og hvernig þær endurspegluðu togstreituna milli hefðar og nútíma, sveita- og borg- armenningar og tengsl þjóðarvitundar og samfélagsstöðu kynjanna. … Skilgreining hennar á hinum „sanna Íslendingi“ sem borgaralegum karlmanni sem brotist hefur til mennta, afreka og valda er athyglisverð og er hún öxullinn sem ritgerðin hverfist um (Valur Ingimundarson og Sigríður Dúna Kristmundsdóttir, 2004, bls. 439). Niðurstöður Sigríðar Matthíasdóttur eru um sumt afdráttarlausar. Hún staðhæfir til dæmis að sjálfsmynd Íslendinga hafi mótast í þjóðernishreyfingu 19. og 20. aldar og þar hafi einstaklingshyggja, trú á skynsemi þjóðarinnar og kröfur um lýðræði ráðið för með tilvísan til meintra sömu „eðliseiginleika“ á hámiðöldum. Að hennar mati sótti sjálfsmynd Íslendinga margt til vestrænnar frjálslyndisstefnu og þar með létu hugmyndir um að leggja skyldi gildi hins gamla sveitasamfélags til grundvallar í minni pokann. Einstaklingshyggjan varð síðan kynbundin og afleiðingin varð valda- leysi kvenna á opinberum vettvangi. Konur máttu sætta sig við endurskilgreiningu á hlutverkum sínum út frá gömlum gildum bændasamfélagsins en innan nýrrar sam- félagsgerðar. Þeim var ætlað að mynda nauðsynlegt mótvægi á breytingatímum sem margir töldu hafa hnignun og brotthvarf frá gömlum gildum í för með sér. Sigríður brýtur með rannsókn sinni upp þá þjóðernisumræðu sem hefur verið ráð- andi um árabil. Hún beinir sjónum að hlutskipti þess helmings þjóðarinnar sem lakar hefur staðið, kvenna, og tekst þannig að losa umræðuna úr viðjum sem umfjöllun um og áhersla á sameiginlega þjóðarvitund landsmanna hefur óneitanlega skapað. Þar fetar hún í slóð margra erlendra fræðimanna sem horft hafa til sundurleitninnar ekk- ert síður en þess sem sameinar. Til fáeinna slíkra skal nú litið. Áður en lengra er haldið er samt rétt að taka fram að á seinni hluta síðustu aldar fékk réttindabarátta fjölmargra en ólíkra minnihlutahópa mikinn byr í segl víða um lönd. Þar má til dæmis nefna baráttu þeldökks fólks fyrir jafnri þjóðfélagsstöðu á við hvíta; baráttu homma og lesbía fyrir hvers konar jafnstöðu og baráttu innflytjenda fyr- ir jafnstöðu á við þá sem fyrir eru. Þessir hópar gátu ekki beitt fyrir sig þjóðernisstefnu til stuðnings kröfum sínum, heldur urðu þeir að skynja sig og skilgreina út frá öðrum forsendum og leita réttar síns í krafti réttlætis og samstöðu. Hver þessara hópa varð að þróa og þroska eigin samvitund sem byggðist og byggir á tilteknum menningarlegum forsendum. Allar götur síðan hafa fjölskrúðugar rannsóknir á menningarlegri samvit- und ólíkustu hópa blómstrað (Hall, 1990, 1992; Jensen, 2000). Einn af öflugri fræðimönnum sem fjallað hafa um menningarlega samvitund er Stuart Hall, póstmódernískur prófessor emeritus í félagsfræði við Opna háskólann í Bretlandi. Hann er blökkumaður, fæddur og alinn upp í lægri miðstétt á Jamaica, flutti fullorðinn til Lundúna og stofnaði þar fjölskyldu með hvítri konu. Í hans huga er hægt að skilgreina hugtakið sjálfsvitund með þrennum hætti. Í fyrsta lagi er það skilgreining upplýsingarinnar sem leggur áherslu á hinn upplýsta einstakling sem getur leyst öll vandamál með skynsemina eina saman að vopni. Sjálfsvitund þess einstaklings bygg- ir fyrst og síðast á eigin vilja, getu og styrk. Í öðru lagi er það skilgreining félagsfræð- innar sem leggur áherslu á gagnvirkni manns og umhverfis, að sjálfsvitundin verði bragi gUðmUndsson
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118

x

Uppeldi og menntun

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.