Uppeldi og menntun - 01.01.2009, Blaðsíða 46

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 18(1)/200946
frístUndaheimil i fyrir 6–9 ára börn í reykvískU skólastarfi
boða fyrir hópastarf frístundaheimilis (Kolbrún Þ. Pálsdóttir, 2006). Skortur á rými
innan skólanna verður í sumum tilfellum til þess að frístundaheimilinu er úthlutað
aukarými sem e.t.v. er ekki talið heppilegt til kennslu. Má nefna kjallararými ýmiss
konar, aðstöðu í matsal og eldri hús á lóð skóla. Einnig hefur í einstaka tilfelli þurft
að leigja húsnæði utan við skólann (Íþrótta- og tómstundasvið Reykjavíkurborgar,
2008). Þessi þróun er athyglisverð í ljósi þess að nægilegt rými reynist vera fyrir öll
börn skólans á meðan á skólahaldi stendur og ætla mætti að nægilegt rými væri þá
fyrir starf frístundaheimilis, þegar meirihluti nemenda hefur farið heim. Staðreyndin
er hins vegar sú að erfitt hefur reynst að fá leyfi til að nýta kennslustofur fyrir starfið
á frístundaheimilinu og fyrir því má finna a.m.k. þrjár ástæður. Sú fyrsta er sú að eftir
einsetningu skólanna hurfu sameiginleg vinnurými að mestu og kennurum var gert
að nýta kennslustofur sínar sem vinnusvæði og til undirbúnings eftir að kennslu lyki
(Fræðslumiðstöð Reykjavíkur, 2002). Þar sinna þeir sínum undirbúningi og frágangi
fyrir kennslu næsta dags, samráði við foreldra og öðrum starfsskyldum sínum. Því þarf
að vera hægt að grípa til sérstakra ráðstafana og veita kennurum viðunandi vinnuað-
stöðu sé nauðsynlegt að nýta kennslustofur fyrir starfsemi frístundaheimilis. Önnur
skýringin á erfiðleikum í samnýtingu húsnæðis tengist þætti af öðrum toga, nefnilega
fyrirkomulagi ræstinga í skólunum. Frá árinu 1997 hafa reykvískir skólastjórnendur
haft heimild til að ráða inn skólaliða en starf þeirra felst m.a. í síræstingu skólans á
dagvinnutíma. Á starfstíma frístundaheimilis er því oft verið að þrífa kennslustofur,
matsali og önnur svæði skólans, en það skapar mikið óhagræði fyrir starfsemina þar
sem svæði losna ekki fyrr en á ákveðnum tímum og ef til vill löngu eftir að börn-
in eru komin á frístundaheimilið. Ástæðan fyrir framangreindu fyrirkomulagi er án
efa sparnaður, en flestir ættu að vera sammála um að þrif á skólahúsnæði megi ekki
standa í vegi fyrir starfi og leik barnanna á frístundaheimilinu og eðlilegri nýtingu á
skólahúsnæðinu.
Þriðja ástæðan fyrir því hve erfitt hefur reynst að samnýta vinnusvæði og kennslu-
stofur er ágreiningur um nýtingu á leikefnum og eigum skólans á svæðum sem eru
nýtt bæði af skóla og frístundaheimili (Kolbrún Þ. Pálsdóttir, 2006). Höfuðatriðið er að
reksturinn tilheyrir tveimur ólíkum stofnunum sem þiggja fjárveitingu úr borgarsjóði
hvor í sínu lagi og því er ef til vill eðlilegt að hvor haldi vel utan um sitt. Hér skiptir
samstarf viðkomandi starfsmanna (kennara og leiðbeinanda á frístundaheimili) miklu,
svo sem um umgengni í stofu og samnýtingu á eigum (litum, blöðum, spilum og þess
háttar). Dæmi má finna um farsælt samstarf þar sem starfsmenn hafa farið í sameig-
inleg innkaup og skipulagt leik- og vinnusvæði sem nýtast yngri nemendum vel bæði
á skólatíma og á frístundaheimilinu (Steingerður Kristjánsdóttir munnleg heimild,
14. október 2008). Mætti líta á slíkt samstarf sem sóknarfæri til þess m.a. að bæta að-
stöðu þar sem fé til innkaupa kæmi frá tveimur stofnunum í stað einnar. Ýmislegt
bendir til þess að skilin á milli skólastarfs og tómstundastarfs séu ekki eins skörp og
ætla megi. Sú þróun sem orðið hefur á vinnudegi 6–9 ára barna bendir til þess að huga
þurfi vel að samstarfi kennara og tómstundaleiðbeinenda í náinni framtíð.