Uppeldi og menntun - 01.01.2009, Blaðsíða 63

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 18(1)/2009 63
hafdís gUðJónsdóttir, Jóhanna karlsdóttir
(Meijer, 2003). Þegar byggt er á hugmyndum um skóla án aðgreiningar er ekki ein-
ungis verið að ræða um staðsetningu heldur einnig skipulag skólastarfs.
Á alþjóðlegri ráðstefnu Menningarmálastofnunar Sameinuðu þjóðanna (UNESCO)
í Dakar árið 2000 var samþykkt yfirlýsing um menntun fyrir alla (Menntamálaráðu-
neytið, 2002). Yfirlýsingin samanstendur af sex markmiðum sem hverju þátttökulandi
var gert að skilgreina hvernig það áætlaði að ná fyrir árið 2015. Samkvæmt mark-
miðunum skal meðal annars stefnt að því að öll börn ljúki góðri grunnskólamenntun
og að námsþörfum þeirra sé mætt með jöfnu aðgengi að námi við hæfi. Hvað Ísland
varðar skilaði nefnd á vegum menntamálaráðuneytisins skýrslu árið 2002 um stöðu
mála á Íslandi og til hvaða aðgerða þyrfti að grípa. Þar kemur fram að gert sé ráð fyrir
að grunnskólinn starfi án aðgreiningar en um leið er þess getið að starfandi séu bæði
sérskólar og sérdeildir á landinu. Fjallað er um börn af erlendum uppruna og nauðsyn
þess að bregðast við sérþörfum þeirra, en athyglisvert er að minna er fjallað um nem-
endur sem þurfa stuðning eða breytingar á námsaðstæðum (Menntamálaráðuneytið,
2002).
Menningarmálastofnun Sameinuðu þjóðanna hefur haldið áfram að þróa hug-
myndir um menntun án aðgreiningar og finna má ábendingar eða leiðarvísa fyrir
samfélög og skóla á heimasíðu stofnunarinnar. Þar er lagt til að skóli án aðgreiningar
hafi heildstæða sýn á nemandann, sem byggist á styrkleika hans og fjölbreytt úrræði
innan almenna skólans. Þegar nemendur eru í umhverfi sem gefur kost á sameigin-
legu námssamfélagi, fullgildri náms- og félagslegri þátttöku og veitir þeim jafngild
tækifæri til náms og þroska, má búast við góðum skóla og góðri menntun (UNESCO,
2008).
Staðan í Evrópu
Árið 2002 var gerð rannsókn á sérkennslu í 18 löndum Evrópu á vegum Evrópumið-
stöðvar fyrir þróun í sérkennslu (European Agency for Development in Special Needs
Education) að beiðni Evrópusambandsins (ESB). Löndin sem tóku þátt í rannsókninni
voru flest í ESB en auk þeirra tóku Noregur, Sviss og Ísland þátt í henni. Niðurstöð-
ur bentu til þess að í öllum löndum ESB væri stefnt að skóla án aðgreiningar. Það
væri helst gert með því að leggja áherslu á að veita umsjónarkennurum stuðning með
auknum mannafla, námsefni, námskeiðum og náms- og kennslugögnum. Skilgrein-
ing og útfærsla landanna á skóla og námi án aðgreiningar og sérkennslu er þó um
margt ólík (Meijer, Soriano og Watkins, 2003).
Árið 2003 gaf Evrópumiðstöðin um þróun í sérkennslu út leiðbeinandi ábendingar
til stjórnvalda um stefnumótun í sérkennslu. Þær voru unnar úr upplýsingum sem
höfðu safnast í gegnum árin með margs konar rannsóknarvinnu í þeim löndum sem
standa að miðstöðinni. Ábendingarnar eru eftirfarandi:
Lagarammar þurfa að styðja við menntun án aðgreiningar.1.
Úrræði sem eru í boði, eða þróuð, eiga að styðja við menntun án aðgrein-2.
ingar.
Fyrirkomulag sérkennslu þarf að vera þannig að það endurspegli ábyrgð, 3.
því sé hægt að framfylgja og að hægt sé að meta árangur.