Uppeldi og menntun - 01.01.2009, Blaðsíða 64

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 18(1)/200964
„látUm ÞÚsUnd blóm blómstra“
Hafa þarf í brennidepli aukið aðgengi að menntun og tækifærum til mennt-4.
unar. (Meijer, Soriano og Watkins, 2003).
Eins og fram kemur orðar Evrópumiðstöðin þetta sem stefnumótun í sérkennslu en í
umfjöllun hennar er byggt á hugmyndum um menntun án aðgreiningar.
Opinber stefna á Íslandi
Allt frá setningu grunnskólalaga árið 1974 hefur stefna yfirvalda á Íslandi verið sú að
öll börn eigi rétt á skólagöngu í sínum heimaskóla ef þess er nokkur kostur og ekki
skuli raðað eftir námsgetu eða flokkað í bekki heldur séu þeir hafðir blandaðir. Við
hverja endurskoðun laga um grunnskóla annars vegar og aðalnámskrár grunnskóla
hins vegar hafa þessar línur skýrst og frá árinu 1994 hefur Salamanca-yfirlýsingin
verið höfð að leiðarljósi. Orðalagið skóli án aðgreiningar kemur þó ekki fyrir í aðal-
námskrá grunnskóla fyrr en í nýrri námskrá árið 2006 og í nýjum lögum um grunn-
skóla nr. 91/2008. Þar segir í 17. grein: „Nemendur eiga rétt á að komið sé til móts við
námsþarfir þeirra í almennum grunnskóla án aðgreiningar, án tillits til líkamlegs eða
andlegs atgervis …“ (Lög um grunnskóla, 2008).
Þetta hlýtur að mega skilja sem svo að skólinn hagi starfi sínu þannig að öll börn fái
kennslu við hæfi. Þá má skilja 13. grein sömu laga á þennan veg, en þar segir: „Allir
nemendur grunnskóla eiga rétt á kennslu við sitt hæfi í hvetjandi námsumhverfi í við-
eigandi húsnæði sem tekur mið af þörfum þeirra og almennri vellíðan …“ (Lög um
grunnskóla, 2008).
Í lögunum er lögð áhersla á vinnubrögð og áréttað að skólinn eigi að koma til móts
við þarfir allra nemenda, meðal annars með því að gefa þeim tækifæri til að ná náms-
markmiðum með mismunandi hætti, og að þeir geti valið viðfangsefni, námsaðferðir
og námsgreinar frá upphafi skólagöngu sinnar (Lög um grunnskóla, 2008). Ný aðal-
námskrá grunnskóla er á svipuðum nótum og þar er mælt fyrir um að „þess [sé] gætt
sérstaklega að allir nemendur fái jöfn tækifæri til náms og eigi þess kost að velja sér
viðfangsefni og nálgun í eigin námi“ (Menntamálaráðuneytið, 2006, bls. 11).
Sérfræðiþjónustu og stoðkerfi grunnskóla eru gerð skil í 40. grein laganna þar sem
fram kemur að stuðningur eigi að vera bæði við nemendur og foreldra en einnig við
starfsemi grunnskólans og starfsfólk hans (Lög um grunnskóla, 2008). Sveitarfélög
eiga að tryggja að sérfræðiþjónusta sé veitt í skólum og ákveða skipulag hennar. Í 40.
og 42. grein segir að forvarnarstarf skuli unnið í skólum með skimunum, athugunum
og greiningum þannig að nemendur fái kennslu og stuðning við hæfi frá upphafi
skólagöngu sinnar (Lög um grunnskóla, 2008).
Í aðalnámskrá grunnskóla kemur fram að skóli án aðgreiningar sé skóli þar sem
öllum nemendum er gefinn kostur á að stunda nám, hvort sem um er að ræða fatl-
aða eða langveika nemendur, þá sem glíma við sértæka námserfiðleika eða búa yfir
sérhæfileikum á ákveðnum sviðum, heyrnarlausa nemendur, nemendur með ann-
að móðurmál en íslensku og nemendur sem eru duglegir eða afburða námsmenn
(Menntamálaráðuneytið, 2006). Í þessari skilgreiningu er ekkert kveðið á um skipulag
skólans eða kennsluhætti, en umfjöllun um það má þó finna víða í aðalnámskrá, bæði