Búnaðarrit - 01.01.1998, Page 76

BÚNAÐARRIT 1998
Gæðastýring og vottun
landbúnaðarafurða
Skilyrði til gæðastýringar eru að ýmsu leyti
ákjósanleg í íslenskum landbúnaði. Mikið
eru um reglubundna skráningu og efdrlit,
bæði á sveitabýlum og í afurðastöðvum, og
landkostir og búskaparhættir bjóða uppá
mikil gæði og hreinleika afurða. Notkun
lyfja og hjálparefna svo og mengun er minni
en algengt er víða erlendis. Við mótun
reglna um gæðastýringu í landbúnaði hefur
verið lögð áhersla á umhverfisvernd í takt
við tímann. Markmiðið er að bjóða neyt-
endum úrvalsvörur sem hægt er að rekja til
upprunans með viðeigandi eftirliti og
vottun hjá einstökum bændum og afurða-
stöðvum. Bændasamtök fslands og ýmsir
aðrir aðilar vinna að eflingu gæðastýringar
og sum búgreinafélögin sýna málinu mikinn
áhuga. Vei hefur verið fylgst með þróun í
nágrannalöndunum, t.d. í Noregi, þar sem
alhliða gæðastýring, „kvalitetsstyring i land-
bruket“ (KSL), er að komast í framkvæmd í
öllum búgreinum.
Nokkru áður en farið var að huga að
gæðastýringu á sveitabýlum með formlegum
hætti voru afurðastöðvar í landbúnaði að
koma upp gæðakerfum og heldur sú þróun
áfram, t.d. samkvæmt ISO stöðlum í mjólk-
uriðnaði og GÁMES gæðakerfmu við innra
eftirlit í sláturhúsum.
Nú hafa bændur tvo valkosti til um-
hverfistengdrar gæðastýringar og vottunar á
búum sínum, þ.e. þeir geta aflað sér viður-
kenningar fyrir vistvæna framleiðslu eða
tekið upp lífræna búskaparhætti með við-
eigandi eftirliti og vottun. Við vistvæna
landbúnaðarframleiðslu, sbr. reglugerð nr.
504/1998, er lögð áhersla á góða bú-
skaparhætti, hóflega áburðarnotkun, um-
hverfisvernd, velferð búfjár og hreinleika
afurða. Þessir þættir eru einnig í heiðri
hafðir við lífræna landbúnaðarframleiðslu,
sbr. reglugerð nr. 219/1995 með breytingu
nr. 90/1998, en þar eru gerðar kröfur um
lífræna ræktun sem byggist á langtíma upp-
byggingu frjósemi jarðvegs með notkun
lífræns áburðar, safnhaugagerð, sáðskiptum
og belgjurtarækt og beitt er lífrænum
74