19. júní - 19.06.1981, Qupperneq 19

íslenskra kvenna
Hinir æðri skólar í landinu,
Lærði skólinn, Prestaskólinn og
Læknaskólinn voru lokaðir kon-
um, en árið 1874 er Kvennaskólinn
í Reykjavík stofnaður og síðan
bætast við 3 kvennaskólar á Norð-
urlandi. Árið 1912 var stofnaður
yfirsetukvennaskóli í Reykjavík
(1924 Ljósmæðraskóli).
Einkum er eftirtektarvert, að
framhaldsskólar þeir, sem stofnað-
ir eru handa stúlkum, eru ætlaðir
til þess að mennta þær einungis í
hefðbundnum störfum þeirra, þ. e.
heimilisstörfum og líknarstörfum.
Þrátt fyrir það, leikur lítill vafi á
því, að þeir efldu sjálfstæðisvitund
margra kvenna. Þær, sem þá sóttu,
kunnu meira fyrir sér en aðrar, og
auk þess kynntust þær ýmsu öðru,
sem þær annars hefðu ekki átt kost
á. Þá er ekki hægt að líta framhjá
því, að ætlun foreldra hefur verið
að gera dætur sínar útgengilegri
með því að mennta þær á
Kvennaskólum.
Kvennaskólar.
Upp úr miðri 19. öld ríkti í
Danmörku mikill áhugi á aukinni
menntun kvenna og gætti áhrifa
þess hér á landi. Fáein dæmi eru
um, að konur rækju stúlknaskóla í
Reykjavík á 19. öld. Systurnar
Marie og Christjane Thomsen
ráku skóla fyrir stúlkur í yfir 30 ár,
og systurnar Ágústa og Þóra
Grímsdætur ráku stúlknaskóla í
Reykjavík á 6. áratugnum, en þá
var enginn barnaskóli í bænum.
Gott orð fór af þessum skóla, en
hann hefur ekki leyst vanda
margra stúlkna því að hann var
talinn dýr skóli og ætlaður höfð-
mgjadætrum i bænum. Þá var
rekinn stúlknaskóli í Vinaminni í
Grjótaþorpi í eitt ár, en það hús
reisti Sigríður Einarsdóttir í
Brekkubæ, sem gift var Eiríki
Magnússyni í Cambridge og hafði
hún fengið Englendinga til að
leggja fram fé til skólans.
Þessar tilraunir til að mennta
stúlkur í Reykjavík hafa lítinn
vanda leyst, og árið 1901 sagði
Einar Hjörleifsson í erindi um Al-
þýðumenntun hér á landi, að
skoðun sumra presta væri að tölu-
vert af kvenfólki yrði ólæst eftir
tvítugt, það liti ekki í bók eftir
fermingu.
Stofnun Kvennaskólans í
Reykjavík árið 1874 var merkilegt
spor, sem flýtti fyrir stofnun
þriggja kvennaskóla á Norður-
landi, að Ási í Hegranesi (síðar að
Hjaltastöðum), Ytri-Ey á Skaga-
strönd og Laugalandi í Eyjafirði.
Þóra Grímsdóttir Melsteð gerðist
ásamt manni sínum, Páli Melsteð,
brautryðjandi í menntunarmálum
kvenna og fékk til liðs við sig kon-
ur, sem vegna stöðu sinnar gátu
haft áhrif á valdamenn þjóðarinn-
ar.
Það er að sjálfsögðu engin til-
viljun, að fjórir kvennaskólar voru
settir á stofn á áttunda áratugnum.
Þar var margt að verki. Sjálfstæð-
isbaráttan og baráttan fyrir auk-
inni menntun hélst í hendur, og
færði hver skóli, sem hóf göngu
sína, þjóðina nær marki og áfang-
arnir í sjálfstæðisbaráttunni efldu
íslenskt skólahald. í kvennaskól-
unum stunduðu nám hundruðir
kvenna, sem komu þaðan með
aukna þekkingu. Úr þessum hópi
komu margar þeirra kvenna, sem
stóðu fremstar í kvennahreyfing-
Þóra Melsted.
unni, sem hófst á síðasta áratug 19.
aldar, og er þáttur þeirra í þeim
efnum býsna stór. Að þessu leyti er
náið samband milli kvennaskól-
anna og réttinda þeirra, sem konur
fengu næstu áratugi. Það má
raunar geta þess hér, að Bríet
Bjarnhéðinsdóttir var einn vetur á
kvennaskólanum á Laugalandi,
lengri var hennar skólaganga ekki.
Það er raunar ótrúlegt, hve vel
mörgum nýttist jafnvel nokkurra
mánaða skólaganga, ef áhugann
og viljann skorti ekki.
Árið 1885: Fyrsta skrefið
Lengi gerðu konur sjálfar ekkert
til að fá hlut sinn bættan með
lagasetningum. Það sem áunnist
hafði fram undir síðasta áratug 19.
aldar var verk frjálslyndra karla,
sem tóku málin upp á stefnuskrá
sína. Ber þar fyrstan að nefna Sig-
hvat Árnason, hreppstjóra og
17