19. júní - 19.06.1981, Page 21

er, að hugsunarhátturinn þurfi að
breytast, og hún leggur á það
áherslu, að menntun sé konum
nauðsyn, því að hún sé lykillinn að
öllum réttindum.
Árrið 1891: Skúli Thoroddsen
og Ólafur Ólafsson
Allt frá stofnun Þjóðviljans árið
1887 hélt Skúli Thoroddsen fram
fullu jafnrétti karla og kvenna. Á
fyrstu árum blaðsins birtust þar
greinar um framfaramál kvenna,
m. a. um menntun og kröfur um,
að konur fengju námsstyrki til þess
að geta notfært sér réttinn, sem
þær höfðu fengið til þess að ganga
undir próf við Lærða skólann. Á
þingi minnti Skúli á konur og bar
fram mörg frumvörp um aukinn
rétt þeirra. Enda þótt fæst þeirra
næðu fram að ganga þegar í stað,
höfðu þau þó mikil áhrif og urðu
beint og óbeint til framgangs
ýmissa réttindamála kvenna. Árið
1891 fluttu Skúli og séra Ólafur
Ólafsson 3 frumvörp um aukinn
rétt kvenna, um kjörgengi í sveit-
arstjórnarmálum, um rétt kvenna
til að njóta kennslu á mennta-
stofnunum og um fjárráð giftra
kvenna.
Bríet skrifaði um Skúla látinn í
Kvennablaðið: „Hefði kona sett slík-
ar kröfur fram á þeim tímum, i
blöðum eða á mannfunduum,
mundi það hafa þótt hin mesta
fjarstæða. Annað, þegar það kom
fram sem sjálfsögð krafa fyrir karla
og konur, borin fram af merkum
lögfræðingi og stjórnmálamanni.“
Það er athyglisvert, að þegar
málefni kvenna voru komin til
umræðu á Alþingi, fengu þau að
jafnaði góðar undirtektir margra
þingmanna. Ennfremur voru
frjálslyndustu menn á þingi jafnan
traustustu talsmenn réttindamála
kvenna.
1894: Þáttur kvenna
Segja má, að þáttur kvenna
sjálfra í því að hrinda fram rétt-
indamálum sínum hefjist með
Hinu íslenzka kvenfélagi, sem stofnað
var í Reykjavík 26. jan. 1894. Til
stofnfundarins boðuðu konur úr
Reykjavík og mættu um 200 konur
á fundinum, sem haldinn var í
þeim tilgangi að koma á samskot-
um til styrktar háskóla á íslandi.
Tildrög þessa máls voru þau, að
árið 1893 var samþykkt á Alþingi
frumvarp um stofnun háskóla, en
lögin fengu ekki staðfestingu kon-
Laufey Valdimarsdóttir.
ungs. Forgöngumaður málsins var
Benedikt Sveinsson, Alþingisfor-
seti og nokkrir aðrir þingmenn
ásamt ýmsum Reykvíkingum.
Einn hvatamaður fundarins var
Þorbjörg Sveinsdóttir ljósmóðir,
systir Benedikts, sem ásamt Ólafíu
Jóhannsdóttur, systurdóttur sinni,
var aðaldriffjöðurin í félaginu. Þær
fengu í lið við sig konur, sem voru
tengdar helstu embættismönnum
þjóðarinnar, konur, sem nutu álits
og höfðu áhrif langt utan veggja
heimila sinna. Hér gerðist sama
saga og víðast erlendis, áhugi á
þjóðmálum vaknar fyrst meðal
kvenna, sem betur mega sín og þær
stofna félög. Briet Bjarnhéðins-
dóttir var meðal stofnenda félags-
ins. Félagið lagði á það áherzlu, að
menntun væri undirstaða allra
réttinda, og Ársritið, sem það gaf út
í 4 ár undir ritstjórn Ólafíu Jó-
hannsdóttur, birti greinar um
jafnan aðgang karla og kvenna að
menntastofnunum landsins og
hvatti konur til stuðnings við há-
skóla á Islandi.
Árið 1895 gerðust þeir merku
atburðir á Islandi, að 2 kvennablöð
hófu göngu sína. Á Seyðisfirði hófu
mæðgurnar Sigríður Þorsteins-
dóttir frá Hálsi, kona Skafta Jós-
efssonar, ritstjóra, og Ingibjörg
Skaftadóttir, útgáfu Framsóknar, og
kom fyrsta tölublað þess út 8.
janúar. 1 kjölfar þess kom út blað
Bríetar Bjarnhéðinsdóttur,
Kvennablaðið, en fyrsta tölublað
þess kom út 18. febrúar sama ár.
Framsókn kom út í 6 ár og var frá
upphafi pólitískt blað, og réttar-
bætur, sem konur fengu um alda-
mótin eru ef til vill ekki síst að
þakka áhrifum þessa blaðs.
Bríet gaf blað sitt út í 25 ár. I
fyrstu var blaðið eins konar heim-
ilisblað og flutti greinar, sem hún
vissi, að konur læsu og hefðu áhuga
á. Fyrir henni hefur vakað að ná til
kvenna og vekja þær til umhugs-
unar um stöðu sína. Og þar sem
hún vissi, að konur voru ekki við-
Bríet Bjarnhéðlnsdóttlr á yngrl árum.