Morgunn - 01.12.1965, Síða 5

MORGUNN
83
Og er það ekki svo í rauninni, að vér séum alla ævina á
heimleið. Þó að leiðir vorar liggi í ýmsar áttir, endar hring-
ferð lífsins oftast hjá bernskuminningunum, bernskudraum-
unum, bernskutrúnni, ef vér höfum átt hana einhverja.
Ein þeirra spurninga, sem löngum leitar á hugann er um
samskipti trúar og vísinda, eða eins og ég vildi heldur orða
það, milli trúar og þekkingar. Margir eru haldnir þeirri
skoðun, að hér sé um að ræða tvær andstæður, sem ekki geti
mætzt, hljóti að fara hvor sína leið og jafnvel eiga í sífelldu
höggi hvor við aðra. Mig langar til að þessu sinni að rif ja
upp nokkur atriði um þetta efni, þótt fjarri fari því, að unnt
sé að gera því verkefni nokkur fullnaðarskil.
Fyrst verðum vér að gera oss þess grein um hvað þessi
tvö hugtök fjalla. Þekkingu kalla ég hér þá hluti, áþreifan-
lega eða ósýnilega, sem vér höfum sannreynt með tilraun-
um eða óvefengjanlegri röksemdaleiðsiu. Vitanlega verðum
vér, sem erum leikmenn í fræðunum, þá löngum að treysta
á umsagnir annarra, og liggur mér þá stundum við að finn-
ast, að vér grípum oft meira en góðu hófi gegnir til trúar
vorrar á, hvað þessi eða hinn vísindamaðurinn geti eða hafi
getað afrekað.
Trúin fjallar hins vegar um þau atriði, sem vér hvorki
vegum né metum á almennan mælikvarða. Hún er að nokkru
leyti tilfinningamál einstaklingsins. Oft er hún rökvís, en
stundum er hún þó hafin yfir alla röksemdaleiðslu. Mér ligg-
ur við að segja, að þá sé hún beinlínis nauðsyn, sem vér get-
um þó ekki gert oss grein fyrir hvaðan stafi eða hvers vegna
vér rækjum hana. Vér finnum einungis, að vér getum ekki
án hennar verið fremur en líkami vor lifir án andrúmslofts-
ins. Trúin verður þá hugsana- og tilfinningalífinu, sálinni, ef
svo mætti að orði kveða, sams konar orkuvaki og súrefnið
líkamanum. 1 því sambandi mætti benda á eina af þversögn-
um mannlegs lífs, en það er, að margir þeir, sem kalla sig
trúlausa í venjulegum skilningi og eru það, eru oft hinir heit-