Morgunblaðið - 22.03.2009, Blaðsíða 24

24 Viðtal
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 22. MARS 2009
Eftir Sigurð Ólafsson
sigurdurolafsson@gmail.com
Þ
rátt fyrir að Vest-
urbrúarhverfið í Kaup-
mannahöfn hafi á und-
anförnum árum gengið
í nokkra endurnýjun
lífdaga sem eitt helsta
tískuhverfi borgarinnar eimir þó enn
eftir af gamla tímanum þar. Vissu-
lega hafa hönnunarbúðir og huggu-
leg kaffihús þrengt að þeim hluta Is-
tedgade og nálægra gatna rétt hjá
aðalbrautarstöðinni sem kalla mætti
rauða hverfið. En það er nú samt
þarna enn.
Þess vegna sér maður líka enn
léttklæddar stúlkur standa þar á
gangstéttunum. Ekki fer framhjá
nokkrum manni sem þar fer um að
sá tími er liðinn að þarna séu ein-
göngu innfæddar konur. Margar
þeirra eru greinilega langt að komn-
ar.
Þeir sem ekki beinlínis falast eftir
konunum til fylgilags reyna kannski
að gefa þessu sem minnstan gaum
enda tengist þessi sjón í huga
margra einni af dapurlegustu hliðum
mannlífsins. Þá finnst fólki kannski
betra að horfa frekar í hina áttina og
reyna síðan að gleyma öllu inni á ein-
hverjum nýopnuðu tískubaranna í
nágrenninu.
Þó líta ekki allir undan. Ein þeirra
er Michelle Mildwater félagsráðgjafi
og meðferðarfulltrúi. Michelle hefur
um margra ára skeið gengið um göt-
ur „rauða hverfisins“ á Vesturbrú að
næturlagi til að veita útlendu
vændiskonunum á svæðinu aðstoð
og ráðgjöf. Starf hennar hefur leitt
til þess að fjöldi þeirra erlendu
kvenna sem seldar eru mansali til
Danmerkur veit að Michelle er
treystandi í tilveru þar sem annars
er full ástæða til að tortryggja allt og
alla.
Þekkt og virt
Þær skipta tugum eða hundruðum
erlendu konurnar sem leita til Mic-
helle nánast daglega með sín úr-
lausnarefni. Michelle hefur einkum
einbeitt sér að þeim fórnarlömbum
mansals sem koma frá Afríku. Í hópi
þeirra kvenna er hún þekkt og virt
fyrir sín störf og gengur undir virð-
ingartitlinum „White African
Mama“.
Starf Michelle Mildwater hefur
hlotið mikla athygli í dönsku sam-
félagi og fyrir tveimur árum var hún
valin Årets Anker, en þau virtu sam-
félagsverðlaun eru veitt árlega. Þá
vakti heimildarmynd um mansal,
þar sem hún var í hlutverki sögu-
manns, mikla athygli en myndin var
sýnd bæði á CNN og í dönsku sjón-
varpi. Fyrir ári síðan voru síðan
stofnuð samtökin Hope Now í kring-
um starfsemi Michelle og starfa þau
í hennar anda að því að vera fórn-
arlömbum mansals í Danmörku inn-
an handar og vekja athygli á málstað
þeirra.
Mikilvægt að þekkja
heimaslóðirnar
Sérstaða Michelle meðal þeirra
sem tengjast fórnarlömbum mansals
er meðal annars sú að hún hefur far-
ið í leiðangra til margra algengustu
upprunalanda mansals í Afríku. Þar
kemur Nígería oft við sögu en Mic-
helle segir að áætlað sé að hvorki
fleiri né færri en 35.000 konur frá til-
teknu héraði í Nígeríu stundi nú
vændi í Evrópu í kjölfar mansals.
Michelle hefur tvisvar farið til
Nígeríu og þá fylgt fórnarlömbum
heim aftur. Ferðirnar hefur hún not-
að til þess að kynna sér þær að-
stæður sem reka konurnar út í man-
sal en einnig til þess að reyna að
gera sér grein fyrir þeim úrræðum
sem möguleg eru fyrir þær konur
sem snúa til baka eftir veru sína. Þá
hefur hún reynt að koma á samvinnu
við aðila sem hugsanlega geta að-
stoðað á upprunastaðnum. Þegar
blaðamaður mælti sér mót við Mic-
helle var hún nýsnúin til baka úr
slíku ferðalagi til Úganda og Kenía.
Skömmu eftir viðtalið var hún síðan
flogin á vit sams konar verkefna í
Taílandi.
Michelle segir að þessar ferðir
hjálpi sér líka í samskiptum sínum
við konurnar meðan þær dvelja í
ánauð sinni í Danmörku. Konurnar
meta það mjög mikils að geta rætt
við manneskju sem hefur komið á
þeirra slóðir og kynnt sér aðstæður
þeirra af eigin raun:
„Ég tala við þær um hversdags-
lega hluti, oft tengda heimalandi
þeirra. Það er algengt viðhorf á
Vesturlöndum að konurnar þrái ekk-
ert heitar en að snúa til baka. Það er
vissulega misjafnt eftir löndum. En
þegar ég ræði við nígerísku kon-
urnar og segi þeim að ég hafi komið
til landsins þeirra þá segja þær að ég
skilji þá af hverju þær vilji ekkert
síður en að snúa aftur til ástandsins
heima fyrir. Öðru máli kann að
gegna um konur annars staðar frá,
til dæmis frá Úganda, þar sem að-
stæður eru skárri.“
Úrræðagóðar og sterkar konur
Nokkurn tíma getur tekið fyrir
Michelle að vinna traust kvennanna.
Þar hjálpar margra ára reynsla
hennar: „Traust verður til á löngum
tíma og byggist á því að koma fram
af fagmennsku. Ég fer aldrei fram á
neitt en greini þeim frá því hvar ég
get orðið að liði. Þær vita það líka af
reynslu að samskipti við mig leiða
ekki til þess að þær verði tilkynntar
til yfirvalda en konurnar eru nánast í
öllum tilvikum án landvistarleyfis og
hafa því stöðu glæpamanns. Þegar
þær sannreyna að samskipti við mig
eru vandræðalaus og jafnvel gagn-
leg fyrir þær þá spyrst nafn mitt út.
Þess vegna hefur síminn minn verið
rauðglóandi undanfarin ár.“
Michelle segir það vera mikilvægt
sinni faglegu nálgun að líta ekki á
þær sem fórnarlömb: „Vissulega eru
þær fórnarlömb mansals. Hins veg-
ar eru samskipti mín við þær á fag-
legum grundvelli. Ef ég liti fyrst og
fremst á þær sem fórnarlömb þá
mundi það valda þeirri hugmynd að
ég væri einungis að veita þeim hjálp.
Ég vil ekki líta svo á. Í mínum huga
eru þær úrræðagóðar og sterkar
konur sem staðið hafa af sér lík-
amlegar og andlegar raunir sem
Vesturlandabúar myndu aldrei um-
bera.“
Allsleysi og örvænting
heima fyrir
Heimildarmyndin Trapped, sem
bæði hefur verið sýnd í dönsku sjón-
varpi og á CNN (og er enn aðgengi-
leg öllum á vefsvæði CNN), dregur
upp skýra mynd af því örvæntingar-
fulla ástandi sem gerir það að verk-
um að konurnar taka gylliboðum
manna sem koma inn í þorpin og
reyna að safna saman fólki til utan-
landsferðar. Ekki þarf einu sinni
alltaf blekkinga við til þess að kon-
urnar láti slag standa. Oft líta þær
einfaldlega svo á að ástand sitt geti
hreinlega ekki orðið verra en það er.
Margir líta á minnstu smugur til
að komast burt sem ómissandi tæki-
færi: „Allsleysið og örvæntingin
verður líka til þess að konurnar eru
ekki endilega aufúsugestir þegar
þær snúa aftur til síns heima, sér-
staklega ekki ef þeim hefur ekki tek-
ist að gera upp við lánardrottna sína.
Staðreyndin er raunar sú að ekki er
óalgengt að fjölskyldurnar standi
sjálfar fyrir því að konurnar eru
seldar mansali.“
Vel skipulögð og ábatasöm iðja
Stóraukinn straumur afrískra
kvenna sem hnepptar eru í kynlífs-
þrældóm í Evrópu skrifast að ein-
hverju leyti á alþjóðastrauma í fólks-
flutningum yfirleitt. Í tilviki Nígeríu
nýta aðilar í undirheimunum sér
gamalgrónar viðskiptarásir til Ítalíu
og Spánar: „Þegar sala á löglegum
varningi fellur niður fara glæpa-
hringir að selja ólöglegan varning
eftir sömu leiðum,“ segir Michelle.
„Þeir hafa fyrir nokkru komist að
því að verslun með konur í kynlífs-
þjónustu er ábatasöm iðja. Þar ofan
á bætist að auðvelt er að nýta sér
neyð kvennanna með því að láta þær
taka á sig himinháar fjárhagslegar
skuldbindingar fyrir flutninginn og
þann greiða að koma þeim inn á evr-
ópskan vinnumarkað. Fyrst um sinn
voru afrísku konurnar fyrst og
fremst í Suður-Evrópu en aukinn
fjöldi þar hefur stuðlað að því að
glæpahringirnir leita æ norðar í álf-
una. Á Norðurlöndunum er Dan-
mörk nokkurs konar miðstöð man-
sals í kynlífsþjónustu þar sem vændi
er hér er stundað fyrir opnari tjöld-
um en annars staðar á svæðinu.“
Michelle lýsir því hvernig stúlk-
urnar eru sviptar öllu valdi gagnvart
skuldunautum sínum: „Glæpahring-
irnir sem standa að flutningum hafa
heljartak á stúlkunum. Svíkist þær
undan á einhvern hátt þá hafa þær
verra af. Undirliggjandi er líka alltaf
sú hótun að meðlimir fjölskyldu og
ástvinir verði illa úti ef konurnar
hlýða ekki yfirboðurum sínum í einu
og öllu. Ofan á þetta bætist að níger-
„White
African
Mama“
Eldhuginn Michelle Mildwater vinnur með
fórnarlömbum mansals í Kaupmannahöfn
 Aðstoð Michelle Mildwater þekk-
ir stúlkurnar á götum Kaupmanna-
hafnar vel eftir margra ára starf
meðal þeirra.
 Traust Michelle hefur áunnið
sér trúnað vændiskvenna.