Morgunblaðið - 22.03.2009, Blaðsíða 33

33
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 22. MARS 2009
Fréttir á SMS
Hann heldur fyrirlestur um
áhrif koffíns í Háskólanum í
Reykjavík í hádeginu mið-
vikudaginn 25. mars.
Hann hefur stundað rann-
sóknir á koffíni árum saman
og stýrði stærstu rannsókn
sem framkvæmd hefur ver-
ið á áhrifum koffíns, í byrjun
þessarar aldar.
Hann er ráðgjafi HR í und-
irbúningi að BSc-námi í sál-
fræði við kennslufræði- og
lýðheilsudeild skólans, sem
hleypt verður af stokk-
unum næsta haust.
Hann er mennt-
aður í Ástralíu,
heimalandi sínu,
en gegnir stöðu
prófessors við
NUI Galway á Ír-
landi þar sem
hann hefur gegnt
stöðu deild-
arforseta sál-
fræðideildar
frá 1998.
Dr. Jack
James
gylltan kálf, tákn hins veraldlega
glæsileika og munaðar. Myndin lifir í
tungumálinu eins og fjölmargar aðr-
ar vísanir til hinna helgu ritninga. Sá
sem dansar í kringum kálfinn hefur
tapað áttum, misst sjónar á mark-
miðum, gildum, verðmætum, í versta
falli hætt að greina milli góðs og ills.
Hvar vorum við í góðærinu? Stig-
um við dansinn? Létum við glepjast?
Sitjum við eftir slæpt, áttavillt, ráð-
villt, skuldug, snauð? Þetta eru
spurningar sem við eigum að láta
okkur varða. Máttur sefjunarinnar
er mikill og það þarf sterk bein og
glöggt auga til að láta ekki heillast af
þeim gylliboðum sem haldið var að
okkur af verslunum sem buðu vör-
una, fjölmiðlum sem sköpuðu vænt-
ingar og fjármálafyrirtækjum sem
buðust til að kosta neyslu okkar á
góðum kjörum. Gleymum því heldur
ekki að í neyslusamfélagi er eyðsla
talin af hinu góða, neysla metin sem
dyggð. Að standa álengdar og una
glaður við sitt þótt lítið sé þýðir í því
samhengi að missa af vagninum,
verða undir í kapphlaupinu.
Stund sjálfsþekkingar
Í kreppunni rennur upp stund
sannleikans, tíminn þegar hvert og
eitt okkar verður að horfast í augu
við sjálft sig og fortíð sína. Fæst
okkar geta borið höfuðið hátt og
staðhæft að við höfum verið ósnort-
in, stikkfrí, séð í gegnum hilling-
arnar og haldið fast við klassísku
gildin, nægjusemi, sparnað, fyr-
irhyggju og allt hitt sem kastað var á
safnhauginn í góðærinu. Í kreppunni
rennur upp stund sjálfsþekkingar og
játningar – syndajátningar: Við vor-
um flest með í dansinum, bara mis-
langt frá miðjunni sem allt snerist
um, mislangt frá gullkálfinum.
Kreppa er tími iðrunar, yfirbótar.
Kreppa er andráin þegar við snúum
baki við því sem var og byrjum uppá
nýtt.
Nýr sáttmáli
Hrunið, kreppan, ástandið, bylt-
ingarveturinn sem við lifum, kallar
okkur öll til nýrrar ábyrgðar. Okkur
ber að gera nýjan sáttmála við okkur
sjálf, börn okkar, barnabörn, landið
og allt sem okkur er heilagt – sátt-
mála um að byrja uppá nýtt. Við ætt-
um að strengja þess heit að frá og
með þessum vetri afhjúpunarinnar
munum við vera á verði, ekki trúa
gagnrýnislaust þeirri heimsmynd
sem að okkur verður haldið í fram-
tíðinni. Við skulum vera sjálfum okk-
ur trú. Við skulum sækjast eftir því
einu sem við teljum rétt og bæði
okkur og samferðafólkinu fyrir
bestu. Aldrei aftur skulum við þegja
yfir því sem við teljum satt eða láta
undir höfuð leggjast að mótmæla því
sem við teljum rangt eða falskt.
Aldrei aftur skulum við láta segja
okkur fyrir verkum, beygja okkur
eða láta þagga niður í okkur.
Anna Sigríður Pálsdóttir
Arnfríður Guðmundsdóttir
Baldur Kristjánsson
Hjalti Hugason
Sigrún Óskarsdóttir
Sigurður Árni Þórðarson
Sólveig Anna Bóasdóttir.
Höfundar eru guðfræðingar
okkar
um koffín svipuð því hvernig fyr-
irtæki brugðust við staðreyndum um
reykingar. Leiðirnar sem koffín- og
tóbaksfyrirtækin hafa farið til að
stækka markað sinn eru líka svip-
aðar.“
Markhópurinn yngist stöðugt
Hann segir að koffínfyrirtækin
markaðssetji nú koffíndrykki fyrir sí-
fellt yngri aldurshópa, sem sé sama
aðferð og tóbaksfyrirtækin notuðu
fyrir nokkrum áratugum. „Á síðustu
árum hefur orðið algjör sprenging í
framleiðslu koffíndrykkja fyrir ungt
fólk, hvort sem það er gos eða orku-
drykkir. Líka eru koffínpillur sér-
staklega markaðsettar fyrir stúdenta
undir því yfirskini að þær bæti náms-
árangur. Þetta skapar framtíðarvið-
skiptavini, sem verða snemma háðir
koffíni. Auglýsingar á orkudrykkjum
sem halda því fram að þú getir orðið
einhvers konar of-
urmann-
eskja með því að neyta þeirra eru
ekki byggðar á staðreyndum. Og er
það siðferðislega rétt að samþykkja
það að við getum aukið vellíðan okkar
með því að nota ákveðið efni til þess?“
Slæm áhrif á hjartaheilsu
Dr. James hefur líka rannsakað
áhrif koffíns á heilsufar, ekki síst á
hækkaðan blóðþrýsting og þar með
hjarta- og æðasjúkdóma. „Dæmi-
gerður blóðþrýstingur er 120/80.
Koffínneysla getur valdið 6-7 stiga
hækkun þegar mest er og að jafnaði á
bilinu 2-5 stiga hækkun yfir daginn.“
Hann segir að það hljómi e.t.v. ekki
mikið en áhrifin geti engu að síður
verið mikil. Hann vísar til víðtækra
rannsókna sem kanna tengsl blóð-
þrýstings við hjarta- og æða-
sjúkdóma. „Öll gögnin sýna sömu
mynd, það er að öll hækkun eða lækk-
un blóðþrýstings hefur áhrif á tíðni
hjarta- og æðasjúkdóma. Allt niður í
eins stigs hækkun á blóðþrýstingi er
hægt að tengja við aukningu á hjarta-
sjúkdómum og heilablóðföllum í sam-
félaginu. Þannig að ef stór hluti þjóð-
ar innbyrðir koffín reglulega hlýtur
það að hafa áhrif á blóðþrýsting, sem
skilar sér í aukinni hættu á hjarta-
sjúkdómum. Ef Íslendingar hættu
neyslu koffíns í dag myndi það skila
sér í 10-12% fækkun ótímabærra
dauðsfalla vegna hjartasjúkdóma og
20% fækkun ótímabærra dauðsfalla
vegna heilablóðfalla,“ fullyrðir hann.
Dr. James er það mest í mun að
fólk átti sig á að vinalegi kaffibollinn
er líkast til ekki hollur þegar litið er
til lengri tíma.
„Ég drekk ekki kaffi og hef ekki
gert það í 15 eða 20 ár. Í þeirri
menningu sem ég ólst upp við í
Ástralíu drekkur maður te sem
krakki en þegar maður kemst á ung-
lingsár er skipt yfir í kaffi. Ég drakk
því te og kaffi í mörg ár en hætti þeg-
ar ég byrjaði á þessum rannsóknum
mínum. Og ég get vottað að líf án
koffíns er ágætis líf!“
Háskólinn í Reykjavík, SAS Institute og PricewaterhouseCoopers hf. bjóða þér
að sitja málþing föstudaginn 27. mars, kl. 8:00 – 12:00.
STJÓRNUNARREIKNINGSSKIL:
ERU ÞAU Í LAMASESSI
HJÁ ÍSLENSKUM FYRIRTÆKJUM?
Kynntar verða glænýjar niðurstöður rannsókna á stjórnunarreikningsskilum á Íslandi.
Þetta er í fyrsta sinn sem slík rannsókn er gerð á Íslandi og því mikill fengur fyrir
endurskoðendur, stjórnendur fyrirtækja og aðra áhugasama að sitja þingið.
8:00 – 8:30 Léttur morgunverður
8:30 – 9:15 Stjórnunarreikningsskil í íslenskum fyrirtækjum:
Staða og þróun
Dr. Páll Ríkharðsson dósent við Háskólann í Reykjavík
og viðskiptaráðgjafi hjá SAS Institute
9:15 – 10:00 Icelandic Management Accounting in an International
Perspective
Dr. Carsten Rohde prófessor í reikningshaldi við
Copenhagen Business School
10:00 – 10:30 Kaffihlé
10:30 – 11:15 Mikilvægi innra eftirlits fyrir stjórnendareikningsskil
Ólafur Kristinsson endurskoðandi hjá PricewaterhouseCoopers hf. og
Jón Óskar Hallgrímsson hagfræðingur hjá PricewaterhouseCoopers hf.
11:15 – 12:00 Stjórnendaupplýsingar og ársreikningar:
Er grundvallarmunur þarna á?
Stefán Svavarsson endurskoðandi og dósent í hlutastarfi við
Háskólann í Reykjavík
Fundarstjóri er Guðfinna Bjarnadóttir
Aðgangur er ókeypis og öllum opinn
Staðsetning: Háskólinn í Reykjavík, Ofanleiti 2, stofa 101
Vinsamlega tilkynnið þátttöku á skraning@ru.is
Bílgreinasambandið
Aðalfundur BGS 2009
verður haldinn á Radisson SAS Hótel Sögu
fimmtudaginn 26. mars kl. 15:00
Salur: Harvard II
Kl. 15:00 - 15:15 Setning fundar
Guðmundur Ingi Skúlason formaður BGS.
Kl. 15:15 - 16:00 Erindi: Hvatning á óvissutímum
Jóhann Ingi Gunnarsson, sálfræðingur
Kl. 16:00 - 16:15 Kaffihlé
Kl. 16:15 - 17:30 Venjuleg aðalfundarstörf
Dagskrá skv. 8. gr. laga BGS
1. Skýrsla stjórnar.
2. Reikningar skýrðir og bornir upp til samþykktar.
3. Kosning formanns.
4. Kosning stjórnar.
5. Önnur mál.
Stjórn BGS