Morgunblaðið - 22.03.2009, Blaðsíða 12

12 Einkavæðing bankanna
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 22. MARS 2009
Þeir bankar sem reynt var að selja hlut ríkisins í
Landsbankanum og viðbrögð þeirra í lok árs 2001Banki
Viðbrögð
Áhugi?
Den Norske Bank (DnB) Lýsti yfir áhuga og skrifaði undir trúnaðarsamkomulag
PIIC (Wachovia)
Staðfesti áframhaldandi áhuga á Landsbankanum
Swedbank
Sýndi engin sérstök viðbrögð
NordDeutsche Landesbank Lítill áhugi, vildi einbeita sér að Norðaustur-Evrópu
WestDeutsche Landesbank Ekki áhugi á fjárfestingu til lengri tíma
SEB
Enginn áhugiNordea
Afþakkaði þátttöku. Ísland ekki á kjarnasvæði bankans
Svenska Handelsbanken Afþakkaði þátttökuUnion Bank of Norway Afþakkaði þátttökuDanske Bank
Fannst kostnaður of hár miðað við smæð markaðar
Jyske Bank
Afþakkaði þátttökuSampo Leonia
Lýsti ekki yfir neinum áhuga
OKOBANK
Landsbankinn passaði ekki við áætlanir bankans
HBOS plc
Lýsti ekki yfir neinum áhuga
Royal Bank of Scotland Hafði ekki áhugaBank of Ireland
Hafði ekki áhugaAllied Irish Banks
Hafði ekki áhugaAnglo Irish Bank
Hafði ekki áhugaKBC
Afþakkaði þátttöku. Ísland utan kjarnasvæðis
Bank of Nova Scotia Lýsti ekki yfir neinum áhuga
CIBC
Lýsti ekki yfir neinum áhuga
Landesbank Schleswig-Holstein Lýsti ekki yfir neinum áhuga
Hamburgische Landesbank Lýsti ekki yfir neinum áhuga
Landesbank Baden-Wurttemb. Lýsti ekki yfir neinum áhuga
3
7
3
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
7
bruggverksmiðju sína í Rússlandi og
leitaði eftir hentugum fjárfest-
ingatækifærum fyrir ágóða sinn.
Ekki með reynslu eða þekkingu
Á fundi sem einkavæðinganefnd
hélt daginn eftir að bréfið barst, 28.
júní, var ekkert fjallað beint um til-
boð Samson-manna. Hins
vegar voru lögð fram drög
að minnisblaði
„vegna sölu í september,“ en kjöl-
festuhlutur í Landsbankanum var á
endanum seldur í þeim mánuði. Í
kjölfarið var bókað að „nefndin taldi
nauðsynlegt að ákvörðun um BÍ yrði
tekin um leið og Landsbankamál
yrði klárað og því var ákveðið að
senda ekki minnisblaðið fyrr en LÍ
yrði klárað.“
Minnisblaðið var sent frá einka-
væðingarnefnd til Valgerðar
Sverrisdóttur, þáverandi við-
skiptaráðherra
aðarbankanum á komandi hausti, en
slíkur hluti hafði þá þegar verið seld-
ur af Landsbankanum. Tveimur dög-
um síðar breyttist það allt saman.
Björgólfar senda bréf
Þá sendu þrír fjárfestar, sem síðar
tóku upp nafnið Samson, nefndinni
bréf þar sem þeir lýstu yfir áhuga á
að kaupa kjölfestuhlut í Landsbank-
anum. Bréf mannanna,
Björgólfs Thors Björg-
ólfssonar, Björgólfs
Guðmundssonar og
Magnúsar Þorsteins-
sonar, uppfyllti af ein-
hverjum ástæðum allar
helstu forsendur einka-
væðingarnefndar sem
höfðu verið settar fram
í minnisblaðinu frá 18.
júní utan þess að vera
með erlent fjármála-
fyrirtæki sem aðila að
tilboðinu. Hópurinn
hafði á þá nýverið
selt Bravó-
Í
árslok 2001 lýstu tveir erlendir bankar,
Den Norske Bank (DnB) og Wachovia, yf-
ir áhuga á að eignast kjölfestuhlut í
Landsbanka Íslands í kjölfar þess að
HSBC, ráðgjafi íslenskra stjórnvalda í
einkavæðingarferli bankanna, hafði boðið bank-
ann til yfir 20 fjármálafyrirtækja. Bjóðendurnir
hafa hingað til verið óþekktir.
Auglýst eftir fjárfesti
Ríkisstjórn Íslands ákvað á árinu 2001 að
hefja ferli til að selja það sem eftir var af hlut
ríkisins í Landsbankanum. Breski fjárfest-
ingabankinn HSBC var ráðinn til að veita ráð-
gjöf við söluna í ágúst og í kjölfarið var ákveðið
Tilraun til
að selja er-
lendum
bönkum
Þ
egar líða tók á sum-
arið 2002 hafði
söluferli á kjöl-
festuhlut í Lands-
banka Íslands leg-
ið niðri frá
árslokum 2001 og
ekkert virtist í
pípunum sem myndi koma því aftur
af stað. Ríkið átti á þessum tíma
rúmlega 48 prósenta hlut í Lands-
bankanum og 55 prósent hlutafjár í
Búnaðarbankanum. Sameiginlegt
markaðsvirði þessara hluta var um
25 milljarðar króna.
Starfsmenn framkvæmdanefndar
um einkavæðingu (hér eftir einka-
væðingarnefnd) útbjuggu minn-
isblað, dagsett 18. júní 2002, sem
heitir „kjölfestusala á hlut í Lands-
banka Íslands hf. hugleiðingar“. Í
því er meðal annars reifað að rúmt
ár hafi verið liðið frá því að leit að
slíkum kjölfestufjárfesti hófst en að
hún hafi engu skilað. Mælt var með
því að ef tilboð kæmi frá innlendum
fjárfestum, en áður hafði verið ein-
blínt á erlenda, þá þyrfti það að vera
„í þriðjung hlutafjár bankans eða
stærri hlut, gengi hlutabréfa til kjöl-
festufjárfesta þyrfti að vera heldur
hærra en það er núna á mark-
aði...æskilegt að erlent fjármálafyr-
irtæki sé meðal þeirra sem standa að
tilboði í hlutinn.“
Vildu forðast óðagot
Einkavæðingarnefnd fjallaði um
málið á fundi sínum 25. júní þar sem
Ólafur Davíðsson, formaður nefnd-
arinnar, lét bóka að það væri hans
skoðun að „fjármálamarkaður væri
dofinn yfir helstu sumarmánuðina
og því gæti verið erfitt að kalla fram
ákvarðanir fjárfesta.“
Þorgeir Örlygsson, þá settur
ráðuneytisstjóri í viðskiptaráðuneyt-
inu, sat fundinn og tók undir sjón-
armið Ólafs. Í fundargerð er haft
eftir honum að „nauðsynlegt væri að
hafa heildarmyndina fyrir framan
sig.“ Jón Sveinsson, fulltrúi utanrík-
isráðherra í nefndinni, virtist á sömu
línu og mennirnir tveir og lét bóka
að hann teldi „skynsamlegt að bíða
og forðast óðagot. Skipti máli að
móta næstu skref bæði í Bún-
aðarbankanum og Landsbank-
anum.“
Því benti ekkert til þess að sölu-
ferli á kjölfestuhlut í bönkunum
tveimur væri í bígerð eftir fundinn.
Þvert á móti var ákveðið að vinna að
sölu á 20 prósent hlut í Bún-
Tímalína
21. desember 2001: Frétta-
tilkynning send út um að sölu á
kjölfestuhlut í Landsbankanum
verði frestað eftir mislukkaðar
tilraunir til að selja hlutinn til
fjölda erlendra banka.
18. júní 2002: Minnisblað starfs-
manna einkavæðingarnefndar
um hugleiðingar varðandi sölu á
kjölfestuhlut í Landsbanka útbúið.
25. júní: Einkavæðingarnefnd
fundar. Ekkert bendir til þess
að söluferli sé í bígerð næstu
mánuðina.
27. júni: Samson-hópurinn sendir
bréf til einkavæðingarnefndar þar
sem hann lýsir yfir áhuga á að
kaupa að minnsta kosti þriðjung í
Landsbankanum.
28. júní: Einkavæðingarnefnd
fundar um „sölu í september“ án
þess að minnast beint á Lands-
bankann.
30. júní: Einkavæðingarnefnd
sendir viðskiptaráðherra minnis-
blað sem heitir „einkavæðing
banka og tilboð í Landsbankann“.
2. júlí: Minnisblaðið sent til
baka til einkavæðingarnefndar.
Búið er að gera á því töluverðar
breytingar.
5. júlí: Einkavæðingarnefnd fjallar
formlega um tilboð Samson.
10. júlí: Auglýsing um sölu á
kjölfestuhlut birt í Morgunblaðinu.
25. júlí: Síðasti dagur til að skila
inn tilkynningum um áhuga. Alls
berast fimm tilkynningar.
30.júlí: Minnisblað einka-
væðingarnefndar um hverjir komi
til greina sem kaupendur lagt
fram.Tveir hópar útilokaðir.
4. september: Bréf sent til
áhugasamra kaupenda þar sem
óskað er eftir upplýsingum um
það verð sem þeir eru tilbúnir að
greiða.
6. september: HSBC sendir
einkavæðingarnefnd tölvupósta
þar sem farið er yfir samræður við
bjóðendur.
8. september: HSBC tilkynnir
að Samson væri líklegast til að
uppfylla markmið ríkisins. Einka-
væðingarnefnd fundar í kjölfarið.
9. september: Átakafundi í
einkavæðingarnefnd lýkur með
því að samþykkt er að ganga til
einkaviðræðna við Samson þrátt
fyrir að tilboð hópsins hefði verið
lægst.
10. september: Steingrímur Ari
Arason segir sig úr einka-
væðingarnefnd.
1. október: Ríkisendurskoðun
skilar jákvæðri greinargerð um
útboðið.
7. október: Formlegt tilboð berst
frá Samson.
14. október: Bréf berst frá
Björgólfi Thor Björgólfssyni til
Valgerðar Sverrisdóttur.
17 október: Björgólfur Thor
sendir formanni einkavæðingar-
nefndar bréf og hótar að slíta
viðræðum.
18. október: Skrifað undir sam-
komulag um að selja 45,8 prósent
í Landsbankann til Samson.
31. desember: Formlegur
kaupsamningur undirritaður.
Febrúar 2003: Björgólfur
Guðmundsson verður stjórnar-
formaður Landsbankans í kjölfar
aðalfundar bankans.
7. október 2008: Fjármála-
eftirlitið tekur yfir Landsbankann,
skiptir honum upp í nýjan og
gamlan banka og eignarhlutur
allra hluthafa verður að engu.
Samson eignast
Samson Þremenningarnir Magnús Þorsteinsson, Björgólfur Thor Björgólfsson og Björgólfur Guðmundsson.