Morgunblaðið - 22.03.2009, Blaðsíða 45

Umræðan 45
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 22. MARS 2009
291
náttúruperla
Til sölu er mjög áhugaverð eign
í Mosfellsdal. Landið er glæsileg
náttúruperla með greiðan aðgang að
margvíslegri afþreyingu og þjónustu.
Óskað er eftir tilboði í eignina.
Nánari upplýsingar veitir Einar Páll
Kjærnested löggiltur fasteignasali
hjá Eignamiðlun Mosfellsbæ.
Sími 586 80 80 / 899 5159.
Netfang einar@eignamidlun.is
ha
P
L
Á
N
E
T
A
N
HÆSTIRÉTTUR
staðfesti sýknudóm
þar sem ákærði var
sýknaður af því að hafa
ráðist á konu og slegið
hana með beltisól og að
hafa gerst brotlegur
með því að rassskella
tvo drengi, 4 og 6 ára
gamla. Tilefni grein-
arinnar er að ég tel niðurstöðuna
kalla á að kveðið verði skilyrð-
islausar á í lögum um bann við lík-
amlegum hirtingum barna. Ég leyfi
mér að efast um gildi sumra raka
sem fram koma í dómnum. Fyrst vil
ég minna á að áhrif ofbeldis á heim-
ilum á börn, hvort sem það beinist að
þeim beint eða óbeint eru oft umtals-
verð. Áberandi í frásögnum barna
sem reyna slíkt er stjórnsemi of-
beldismannsins á heimili.
Lýsingar dómsins bera vott um að
maðurinn sem var kærasti og ekki
sambýlismaður hafi tekið stjórnina
af konunni en hann tók yfir vald
hennar til að siða börnin með rass-
skellingum. Lýst er hvernig ákærði
vildi fylgjast með hegðun barnanna,
hann vildi vita um hvert einasta
skipti sem þeir gerðu eitthvað af sér.
Hann ræddi við móðurina um að það
þyrfti að refsa þeim með flengingum
og tók yfir að gera það sjálfur. Þetta
allt ber vott um þá stjórnsemi sem
er einkennandi fyrir þá sem beita of-
beldi á heimilum. Bent er á að móð-
irin hafi samþykkt rassskelling-
arnar. Það segist hún reyndar hafa
gert í fyrstu en síðan farið að leyna
manninn því ef börnin voru óþekk. Í
dómnum virðist mér mikið gert úr
umræddu samþykki móður. Mun
minna vægi fær það að hún dregur
samþykkið til baka, leynir manninn
óþægð barnanna og kemst þannig
hjá því að hann haldi áfram hirt-
ingum. Athygli vekur að konan
sneiðir hjá því að segja manninum
að hún vilji vera laus við þessa af-
skiptasemi hans.
Sambandið virðist að því ekki hafa
byggst á trausti og öryggi, ein-
kenndist það e.t.v. fremur af óöryggi
og ótta? Slíkt er algengt þar sem of-
beldi er á ferðinni. Þó að það sé ekki
aðalatriði máls má minna á hve laus
tengsl mannsins við börnin voru,
kynni parsins stóðu einungis 6-8
mánuði, þau bjuggu ekki saman og
drengirnir bjuggu að mestu hjá föð-
ur. Í mati á hegðun og samskiptum
ætti ætíð að huga að valdastöðu full-
orðinna gagnvart barni. Í dómnum
er bent á að það varðar við hegning-
arlög að slá mann nauðugan á rass-
inn. Dómurinn vísar til þess að það
hafi tíðkast eitthvað að flengja börn
og að ekki sé lagt algert bann við
því. Flengingar barna eru líklega
ekki í samræmi við almenn breytt
viðhorf og rétt að lög endurspegli
það. Þó að slík viðhorf hafi lítið verið
rannsökuð hér á landi hefur komið
fram að mikill minnihluti foreldra
svarar játandi spurningu um að þeir
beiti slíku. Skylda foreldra til að
kenna barni góða siði er ótvíræð
samkvæmt barnalögum, en í aukn-
um mæli hafa uppeldisvenjur og
lagasetning hér og í nágrannalönd-
um, sem við berum okkur gjarnan
saman við, tekið mið af samráði og
samvinnu foreldra við börn.
Í dómnum er vísað í barnavernd-
arlög. Segir að þótt það sé skoðun
dómara að það sé óheppilegt og
óæskilegt að flengja börn sé var-
hugavert að slá því föstu að það falli
ætíð undir yfirgang, ruddalegt eða
ósiðlegt athæfi í skilningi 3. mgr.
sömu laga, sem varðar sektum eða
fangelsi allt að tveimur árum. Þetta
er túlkunaratriði og er mér ekki
kunnugt í þaula hvernig ákvæðið
hefur verið túlkað hingað til. Í al-
mennum skilningi og með hliðsjón af
því sem fram kemur hér að ofan tel
ég þó ótvírætt að mað-
urinn hafi verið með yf-
irgang á heimili móður
og í garð umræddra
barna. Ég fæ ekki séð
neitt viðunandi við
framkomu hans og
frumkvæði að því að
taka yfir skyldur sem
falla undir forsjá
barnanna. Framkoma
hans við konuna er
einnig ámælisverð
þrátt fyrir sýknudóm
og sýnir enn einu sinni stranga sönn-
unarbyrði. Of stranga? Samþykki
konunnar sem hún veitti í fyrstu til
að láta manninn berja sig með belt-
isól er túlkað manninum í hag og
hann er sýknaður af því að hafa ráð-
ist á hana. Þó kemur fram að hún
hafi beðið hann að hætta, grátið und-
an höggum hans og leitað til vinkonu
sinnar strax á eftir, miður sín og illa
marin.
Það ber vott um ofbeldishneigð
mannsins að hann sló konuna svo illa
að á henni sá samkvæmt framburði
vitnis. Hún leitaði í kjölfarið til sál-
fræðings sem segir hana hafa verið
mjög kvíðna og þunglynda og að hún
hafi hrökklast úr starfi. Ekki er í
dómnum talið víst að erfiðleikana
megi alfarið rekja til þessa þar sem
hún var að jafna sig eftir skilnað.
Ekki skal lagt mat á það hér. Ekki
er heldur talið víst hve miklir lík-
amlegir áverkar voru enda þótt lýs-
ingum konunnar beri saman við frá-
sögn hennar strax eftir atburðinn.
Hið upprunalega samþykki og ónóg-
ar sannanir, s.s. að konan leitaði ekki
læknis með áverkana, vegur þyngra.
Allur er vafinn er túlkaður ákærða í
hag. Nú þegar erfiðleikar steðja í
auknum mæli að fjölskyldum er
hættara en ella við því að það styttist
í þræðinum hjá fólki, þegar eitthvað
bjátar á í uppeldinu. Dómur af þessu
tagi kann að ýta undir það viðhorf að
líkamlegar hirtingar foreldra eða
staðgengla þeirra, réttmætra eða
óréttmætra, séu viðunandi hegðun.
Að flengja börn og hirta er óviðunandi
hegðun þrátt fyrir dóm Hæstaréttar
Guðrún Krist-
insdóttir skrifar í
tilefni af sýknudómi
í Hæstarétti
» Í mati á hegðun og
samskiptum ætti
ætíð að huga að valda-
stöðu fullorðinna gagn-
vart barni.
Guðrún Kristinsdóttir
Höfundur er prófessor í uppeld-
isgreinum við menntavísindasvið HÍ.