Morgunblaðið - 10.10.2009, Blaðsíða 14

14 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. OKTÓBER 2009
Eftir Ylfu Kristínu K. Árnadóttur
ylfa@mbl.is
KARLAR hafa yfirleitt meiri sveigj-
anleika í starfi en konur og þ.a.l.
meiri möguleika á að samræma fjöl-
skyldulíf og atvinnu. Hinsvegar lítur
samfélagið enn á þá sem fyrirvinnur
og krefst þess að þeir eyði miklum
tíma á vinnustaðnum. Þrátt fyrir að
konur hafi minni sveigjanleika í
starfi er enn litið svo á að þær beri
meginábyrgð á heimilisstörfum og
umönnun barna. Þetta kemur fram í
doktorsritgerð Gyðu Margrétar Pét-
ursdóttur, Innan áru kynjajafn-
réttis: Vinnumenning, kynjatengsl
og fjölskylduábyrgð, sem hún varði
við Háskóla Íslands í gær.
Gyða segist hafa fengið hugmynd-
ina að ritgerðinni þegar hún skoðaði
tölfræði um að atvinnuþátttaka ís-
lenskra kvenna væri með því mesta
sem gerðist í heiminum og fæðing-
artíðnin væri með því hæsta sem
gerðist í Evrópu, þrátt fyrir að ís-
lenskar konur ynnu jafnlanga vinnu-
daga og norskir karlmenn. Hún vildi
því rannsaka hvernig fjölskyldulíf
samræmdist vinnunni.
Jafnréttisstefnur sjaldgæfar
Gyða skoðaði vinnuumhverfi á
ólíkum vinnustöðum, jafnt í opinbera
sem einkageiranum. Hún segir mik-
ilvægt að hafa lög til að stuðla að
sveigjanleika og að umhverfið sé
fjölskylduvænt og þá séu lög um
fæðingar- og foreldraorlof frá árinu
2000 mjög gott tæki og eins jafn-
réttis- og fjölskyldustefnur á vinnu-
stað. „Til dæmis hefur jafnrétt-
isstefna verið hjá Reykjavíkurborg
frá 1994 og þar má augljóslega sjá
mun. Þótt þar sé kannski ekki eins
mikill sveigjanleiki og umhverfið
ekki eins fjölskylduvænt og ætti að
vera, þá hefur jafnréttisstefnan samt
heilmikil áhrif á vinnustaðnum. Hún
gerir stjórnendur meðvitaða um að
það þurfi að taka tillit til fjöl-
skylduábyrgðar starfsmanna,“ segir
Gyða. „Oft skortir pólitískan vilja og
fjármagn en Reykjavíkurborg er
með mjög gott tæki í höndunum sem
hægt væri að beita með markvissari
hætti. Síðan er hálfdapurlegt að
hugsa til þess hvað þessu ákvæði
jafnréttislaganna, að jafnrétt-
isstefna skuli vera til staðar sem taki
tillit til fjölskylduábyrgðar starfs-
fólk, er lítið fylgt eftir,“ segir Gyða
og bætir við að það hafi berlega kom-
ið í ljós hjá nokkrum fyrirtækjanna
sem hún skoðaði, s.s. hugbún-
aðarfyrirtækjum, skyndibitastöðum
og matvöruverslunum.
Gyða skoðaði einnig samskipti
kynjanna á heimilinu og hvernig
launamunur kynjanna, sem er oftast
fjallað um út frá vinnustöðunum,
hafi áhrif á samskipti karla og
kvenna. „Konur eru nánast und-
antekningarlaust með lægri laun en
karlar og það verður þess valdandi
að þær sinna börnunum í meira
mæli,“ segir Gyða. „Þetta er í raun
keðja sem þarf, og þá oft í gegnum
lagasetningu, að brjóta upp svo karl-
ar og konur hafi sömu möguleika á
vinnumarkaði og inni á heimilinu.“
„Kynjajafnrétti ekki til staðar“
Morgunblaðið/Heiddi
Börn að leik Þó að konur búi yfir minni sveigjanleika í starfi en karlar er ætlast til þess að þær sjái um heimilisstörf og
umönnun barna. Þá eru þær yfirleitt með lægri laun en karlar sem veldur því að þær sjá frekar um barnauppeldið.
 Þó að karlar hafi meiri sveigjanleika í starfi bera konur meginábyrgð á heimilisstörfum og barna-
uppeldi  Ákvæði jafnréttislaga er lítið fylgt eftir  Umræða um jafnrétti var „tabú“ í góðærinu
Í HNOTSKURN
»Atvinnuþátttaka íslenskrakvenna er ein sú mesta í
heiminum og fæðingartíðnin
með því hæsta sem gerðist í
Evrópu.
»Þrátt fyrir það vinna ís-lenskar konur jafnlangan
vinnudag og norskir karlmenn.
»Jafnréttisstefna hefur ver-ið hjá Reykjavíkurborg frá
1994 en betur má ef duga skal,
að mati Margrétar, ef ná á við-
unandi árangri.
Gyða safnaði gögnum í ritgerðina
„Í miðju efnahagsundrinu“. Hún
segir umræðuna um jafnréttismál
hafa verið tabú þar sem hug-
myndin um að karlar og konur
væru jöfn og frjáls hafi verið svo
sterk. „Það var erfitt að nálgast
þessa hugmynd um að kynin væru
ekki jöfn því í hugum fólks var svo
inngreipt að þetta væri í raun bara
frjálst val. Það hef-
ur verið svo mikið
fjallað um að karl-
ar séu farnir að
taka svo mikinn
þátt og þetta sé
bara allt að koma. Í
raun er þetta
kynjajafnrétti síðan
ekki til staðar.“
Hugmyndin um jafnrétti var sterk í góðærinu
Gyða Margrét
Pétursdóttir
Eftir Andra Karl
andri@mbl.is
„ÞAÐ verður fróðlegt að sjá hvað þeir kapparnir koma
með heim úr leiðangrinum,“ segir Steingrímur J. Sigfús-
son fjármálaráðherra spurður út í „frægðarför“ for-
manns Framsóknarflokks og fylgisveins hans til Noregs.
Þar hafa þeir Sigmundur Davíð Gunnlaugsson og Hösk-
uldur Þórhallsson setið fundi með fulltrúum allra flokka
á norska þinginu til að kanna hug þeirra til mögulegrar
fjárhagsaðstoðar við íslenska ríkið.
Í samtali við fréttavef Morgunblaðsins, mbl.is, sagði
Sigmundur viðbrögð fulltrúanna hafa verið jákvæð. Hins
vegar væri beðið eftir frumkvæði ríkisstjórnarinnar ís-
lensku.
Að loknum fundi ríkisstjórnarinnar í gær svaraði
Steingrímur spurningum fjölmiðlafólks, m.a. varðandi
hugsanlega lánveitingu Norðmanna. „Þetta er nú svo
skemmtilegt, að það var upphaflega mín hugmynd að við
snerum okkur til Noregs og bæðum þá að hafa forystu
fyrir því að tryggja samnorræna eða sam-EFTA-lega að-
stoð við Ísland eða lánveitingu. En málin fóru ekki í þann
farveg og formlega séð er það þannig að Noregur er hluti
af norræna hópnum sem leggur að uppistöðu til viðbót-
arfjármögnun samstarfsáætlunarinnar við Alþjóðagjald-
eyrissjóðinn (AGS). Það gera þeir á sömu forsendum og
önnur Norðurlönd.“
Steingrímur segir ekkert hafa komið frá norskum
þingmönnum sem bendi til þess að annað sé á dagskrá en
að taka þátt í norræna hópnum. „En ef það eru eitthvað
að breytast aðstæður í Noregi er það áhugavert og við
munum að sjálfsögðu fylgjast með því. Nú stendur þann-
ig á í Noregi að stjórnarmyndunarviðræður standa yfir
og við höfum fengið skýr skilaboð um að afar ólíklegt sé
að tekin verði afstaða til nokkurra hluta eða þeir yfirleitt
ræddir fyrr en ný ríkisstjórn hefur verið mynduð. Það
verður eftir slétta viku. Þessi mál skýrast því ekki fyrr en
í framhaldi af því.“
Komumst af með minna en lagt var upp með
Haft var eftir Indriða H. Þorlákssyni, aðstoðarmanni
Steingríms, í fjölmiðlum nýverið að ekki væri talið eins
brýnt og áður að semja við rússnesk yfirvöld um lán til að
styrkja gjaldeyrisforðann. Steingrímur segir alltaf hafa
legið fyrir að óvissa væri um það lán, hvort við fengjum
það yfirleitt, hvenær og hversu há upphæðin yrði. „Við
höfum verið að endurmeta og skoða hver líkleg heild-
arþörf verði fyrir gjaldeyrisslán. Og í raun og veru er
gert ráð fyrir því að komast af með minna en lagt var upp
með. Jafnvel miklu minna.“
Steingrímur segir hins vegar mikilvægt og öryggi í því
falið að eiga lántökuréttinn, þó að ekki sé þar með sagt að
hann verði allur notaður.
„Verður fróðlegt að sjá“
 Fjármálaráðherra átti hugmyndina að leita til Noregs
 Ekkert að frétta á meðan stjórnarmyndun stendur yfir
Morgunblaðið/Kristinn
Áhorf Össur Skarphéðinsson fylgist vel með hvernig
Steingrímur J. Sigfússon svarar spurningum fjölmiðla.
» Framsóknarmenn funda í Noregi
um hugsanlega lánveitingu til Íslands
» Fjármálaráðherra hefur ekki annað
heyrt en að Norðmenn haldi sig við
samnorræna hópinn
» Óvíst er hvort Ísland muni sækjast
eftir láni frá stórnvöldum í Rússlandi
Eftir Sigurð Boga Sævarsson
sbs@mbl.is
„VIÐ höfum áhyggjur af neyslu
orkudrykkjanna enda geta áhrifin
verið mjög skaðleg sé þeirra neytt í
óhófi. Við höfum því ákveðið að
banna alla notkun þeirra í félags-
miðstöðvum og á viðburðum á okkar
vegum,“ segir Arna Margrét Er-
lingsdóttir, verkefnisstjóri tóm-
stundamála hjá Kópavogsbæ.
Á fyrsta sameiginlega viðburði fé-
lagsmiðstöðvanna þar í bæ nú í
haust sást í umferð ný tegund orku-
drykkja. Um er að ræða svonefnd
Burn orkuskot sem fást í litlum glös-
um, en í þeim eru 5,5 g af sykri og 80
mg af koffíni.
Neysla má ekki fara yfir leyfileg-
an dagskammt en í einu tilviki varð
starfsfólk félagsmiðstöðvanna í
Kópavogi vart við að neyslan var
orðin þrefalt meiri en ráðlegt há-
mark segir til um.
Hjartsláttur og ójafnvægi
„Við slíkar aðstæður geta áhrifin
verið mjög skaðleg; ör hjartsláttur,
ógleði og ójafnvægi,“ segir Arna og
bætir við að allir hafi verið sammála
um að banna neysluna jafnframt því
að upplýsa foreldra um hætturnar.
„Nokkuð hefur viljað brenna við
að orkudrykkja sé neytt í ferðalög-
um og á skemmtunum félagsmið-
stöðvanna enda vilja krakkarnir
vaka sem lengst og upplifa sem
Orkudrykkur Bruni hefur nú verið
bannaður í félagsmiðstöðvum.
Orkudrykkirnir nú
bannaðir unglingum
Koffínið er mikið
og félagsmiðstöðvar
grípa í taumana
mest,“ segir Arna. Önnur tegund af
orkuskotum, RedFin Engergy, hef-
ur verið í umferð og þykir ekki síður
hættuleg. Frá félagsmiðstöðvunum
Kringlumýri og Kampi í Reykjavík
hafa verið send út varnaðarorð
vegna þess hve mikið koff-
íninnihaldið er þar sem einnig er
vakin athygli á að dreifendur vör-
unnar hafi límt miða yfir innihalds-
lýsingu.
Ekki svaladrykkir
Á heimasíðu Matvælastofnunar
segir að orkudrykkir séu ekki svala-
drykkir í hefðbundinni merkingu,
heldur framleiddir fyrir sérstakan
markhóp með ákveðin áhrif í huga.
Eigi að síður séu þeir flokkaðir sem
almenn matvæli.
Engin takmörkun sé á magni koff-
íns í drykkjum en fari það yfir 150
mg/l skuli tilgreina það í merk-
ingum, vegna þess að ungt fólk sé
helsti áhættuhópurinn þegar kemur
að ofneyslu drykkjanna.