Morgunblaðið - 10.10.2009, Blaðsíða 48

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. OKTÓBER 2009
Loksins, loksins er rifist umbókmenntir – og það hjátveimur rithöfundum á
sama forlagi sem báðir heita Jón
og eru Stefánssynir! Ritdeiluna
má lesa á bjartur.is, þar sem þeir
Jón Kalman Stefánsson og Jón
Hallur Stefánsson takast á, en til
að súmmera í mjög stuttu máli:
Jón Kalman kvartar yfir ofríki
söguþráðarins og krimmavæðingu
bókmenntanna, Jóni Halli þykir
kröfur Kalmans margar full upp-
hafnar og tekur að sér að verja
söguþráðinn og krimmana.
Og ég lendi í þeim vanda að
vera sammála þeim báðum í
flestu. En hvar liggur þá rót
vandans? Hún er kannski þessi:
Jón Kalman er að reyna að gagn-
rýna ákveðið ástand. Hann er að
berja frá sér, fyrir hönd ljóðsins
og söguleysisins – sem er sann-
arlega ástæða til að gera – en
höggin falla ekki endilega alltaf á
rétta staði, enda erfitt að berjast
við eitthvað jafn óljóst og loðið og
„ástand.“
  
Það er til dæmis synd hve bæðiljóð og skáldsögur sem ekki
reiða sig á söguþráð fá litla at-
hygli – en það er ekki söguþræð-
inum að kenna, það er ekki hans
sök að sumir geri hann að hækju.
Eins er deilt um hið upphafna –
eru skáldsögur breytingarafl eða
saklaus skemmtun? Jón Kalman
fullyrðir: „En það er auðvitað
ekki höfuðhlutverk skáldskapar
að skemmta okkur, auðvitað gott
ef hann gerir það, það er fróun,
það er þakkavert, en hann verður
líka að spyrja, efast, ögra [...]“ En
seinna talar hann um afþreyingu:
„Fínasta afþreying, og hvernig
skilgreinum við afþreyingu: þar
sem söguþráðurinn segir alla sög-
una. Og þar sem sögunni sleppir
tekur fátt við.“
Og hér held ég að Kalman hafi
fundið hinn raunverulega óvin,
þótt hann skilgreini hann rangt.
America’s Next Top Model er
ágætis dæmi um afþreyingu, ég
hef fáa heyrt tala um söguþráðinn
þar. Jón Kalman rambar hins veg-
ar á hárrétta skilgreiningu á af-
þreyingu á öðrum stað – en eign-
ar hana söguþræðinum: „Þráin
eftir sefjuninni. Eftir þægindum.
Að þurfa ekki að hugsa.“
  
Skáldsögur og aðrar listir hafanefnilega alltaf verið
skemmtiefni, í bland við háleitari
markmið, en það er tiltölulega ný-
tilkomið að það er sífellt klifað á
þessu forljóta og forheimskandi
orði; afþreying. Sem margir skilja
eins og skemmtun en fátt er jafn
fjarri sannleikanum. Afþreying
snýst um að þreyja eitthvað af,
hún snýst um það að drepa tím-
ann og það meira að segja frítím-
ann. Lífið allt snýst um sefjunina.
Aðeins hluti af því sem kallað er
afþreying er á nokkurn hátt
skemmtileg, einkenni hennar er
frekar það að að vera ekki krefj-
andi, að krefjast þess aldrei að
viðkomandi hugsi – og jafnvel
þær hugsanir sem hún kallar
fram eru sjaldnast sérstaklega
djúpar, það þarf nefnilega ósköp
lítið til að vera djúpvitrari en
flestir stjórnendur raunveru-
leikaþátta heimsins. Enn minna til
þess að trompa Ray Romano og
aðra óferjandi eiginmenn banda-
rískra gamanþátta. Afþreying er
ágætis leið til þess að tryggja þér
ímyndað rifrildi við sjónvarps-
persónur sem þú vinnur alltaf.
Indiana-Jónar og týnda skáldsagan
Fjársjóðsleit Indiana Jones reynir að höndla sannleikann um skáldskapinn,
með fulltyngi Jóns Kalmans og Jóns Halls.
AF LISTUM
Ásgeir H Ingólfsson
» Skáldsögur og aðrarlistir hafa nefnilega
alltaf verið skemmtiefni,
í bland við háleitari
markmið.
SÝND Í ÁLFABAKKA OG AKUREYRISÝND Í ÁLFABAKKA
BYGGÐ Á SANNSÖGULEGUM ATBURÐUM
FRÁ LEIKSTJÓRA 40 YEAR OLD VIRGIN OG
KNOCKED UP. STÓRKOSLEG GRÍNMYND MEÐ ÞEIM
ADAM SANDLER, SETH ROGEN OG ERIC BANA
HHHH
- S.V. MBL
SÝND Í ÁLFABAKKA OG SELFOSSI
FRÁ FRAMLEIÐANDANUM
PETER JACKSON
KEMUR EIN BESTA MYND ÞESSA ÁRS!
HHHHH
„A GENUINELY ORIGINAL SCIENCE FICTION FILM
THAT GRABS YOU IMMEDIATELY, NOT LETTING
GO UNTIL THE FINAL SHOT.“
THE HOLLYWOOD REPORTER
HHHHH
„DISTRICT 9 IS A TERRIFIC
ACTION THRILLER,
IT’S A BLAST. . . .“
LOS ANGELES TIMES
HHHHH
SAN FRANCISCO CHRONICLE
SÝND Í ÁLFABAKKA, KRINGLUNNI OG KEFLAVÍK
EKKI ER ALLT
SEM SÝNIST!
MÖGNUÐ
SPENNU-
MYND
SEM FÆR
HÁRIN TIL
AÐ RÍSA
88/100 CHICAGO SUN-TIMES,
ROGER EBERT
STRANGLEGA
BÖNNUÐ BÖRNUM
“MORE SHOCKING THAN ‘THE SIXTH SENSE.’”
– PAUL CHRISTENSEN, MOVIEWEB.COM
“NOT SINCE ‘FATAL ATTRACTION’ HAS A MOVIE
DELIVERED SUCH SURPRISING MOMENTS.”
– MARK S. ALLEN, CBS-TV
THE HAUNTING IN CONNECTICUT
ATH. ALLS EKKI FYRIR VIÐKVÆMA
SÝND Í KRINGLUNNI
DRAUMAR
GETA RÆST!
ÞESSI KEMUR ÞÉR Í „FEELING“
Frábær tónlist,
frábær dans,
frábær mynd!
SÝND Í ÁLFABAKKA, KRINGLUNNI, AKUREYRI, KEFLAVÍK OG SELFOSSI
/ KRINGLUNNI
TOSCA Ópera í beinni útsendingu kl.5 UPPSELT L DIGITAL ALGJÖRSVEPPI kl. 2D - 4D -6D L
FAME kl.8:10D-10:30D L DIGITAL KRAFTUR Síð.. kl. 8D Sýnd á morgun L
ORPHAN kl. 6 - 9 - 11:30 16 UPP (UP) ísl. tali kl.3:503D Sýnd á morgun L
SKELLIBJALLAOGTÝNDIFJÁRSJ.Forsýn. kl.12D m. ísl. tali L DIGITAL UPP (UP) ísl. tali kl. 12 - 2 - 4 L
SURROGATES kl. 8:30 - 10:30 12 DIGITAL
/ ÁLFABAKKA
FAME kl. 1:30- 3:40 -5:50-8D-10:20D L DIGITAL FUNNY PEOPLE kl. 8 - 10:50 12
FAME kl. 10:20 LÚXUS VIP HAUNTING IN..... kl. 10:20 16
ORPHAN kl. 8-10:30 16 DISTRICT 9 kl. 8 L
SURROGATES kl. 6 - 8 - 10:10 12 BANDSLAM kl. 5:50 L
SURROGATES kl. 2 -4-6-8 LÚXUS VIP UPP (UP) m. ísl. tali kl. 1:30 - 3:40 L
ALGJÖR SVEPPI OG LEITIN.. kl.12D -1-2D -3-4D -5-6D L DIGITAL G-FORCE m. ísl. tali kl. 2 - 4 L
á allar 3D sýningar merktar með grænu850 krrSPARBÍÓ