Morgunblaðið - 10.10.2009, Blaðsíða 43

Menning 43
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. OKTÓBER 2009
Tríó Reykjavíkur hóf 20.starfsár sitt í menningar-miðstöð Hafnarfjarðar ásunnudag. Má það kalla
óvenjumikla staðfestu í jafnóstaðföstu
landi og voru, þar sem t.d. enginn
strengjakvartett hefur enzt lengur en
4-5 ár, og einskipaðir sönghópar – ut-
an karlakvartetta – varla 2-3. Ef
grannt er skoðað kæmi því ekki á
óvart ef TR teldist nú eiga úthalds-
met allra hérlendra kammerhópa í
klassískum geira.
Slík ástundun skilar sér auðvitað í
listrænum árangri. Ekki sízt í því sem
jafnan fer minnst fyrir í kammerleik
hér á landi – nefnilega í stórmótun
þar sem t.a.m. langteygð rúbató og
hraðabreytingar mæta oftast afgangi.
Einfaldlega vegna þess hvað þau út-
heimta mun nánari og langærri sam-
vinnu en flestir „ad hoc“-hópar ná að
skila á takmörkuðum æfingatíma.
Kom sá fágæti kostur helzt fram í
lokaverkinu. Þó að Haydn-tríóið frá
1795 ætti sér líka allnokkra góða sam-
leiksspretti, naut það ekki sömu und-
anupphitunar og seinni tvö atriðin –
einkum hið bráðfrjóa fjórþætta
Mendelssohn-tríó (Nr. 1) í d-moll. Það
var raunar ótímasett (hin tvö voru ár-
sett í kynningum Gunnars Kvaran),
en reyndist við eftirleit vera frá 1838
þegar Felix var 29 ára. Hvers vegna
jafnupplýsandi smáatriði komu ekki
fram strax á prenti, eins og í fyr-
irmyndartónskrám SÍ, var mér hins
vegar hulið, enda harla lítið viðvik að
bæta úr því.
Fínallinn í Tríói Haydns og III. og
IV. þáttur Mendelssohns skáru sig
m.a. úr fyrir óbilgjarnar hraða-
tæknikröfur til píanóleikarans. En þó
að Peter Máté stæði sig almennt
prýðilega, fór samt ekki hjá því að
sumar leifturrunurnar smálöskuðust
hér og þar, líkt og hinn annars ljón-
færi slóvakíski atgervisnýbúi okkar
væri enn ekki kominn í fullt vetr-
arform. Það dró þó ekki teljandi úr
heildarútkominni, er náði einkum í
Mendelssohn það miklu flugi að
mann bráðlangaði þegar að fylla í við-
komandi eyðu heimaplötusafnsins.
Frábært verk – sem tók m.a.s. einnig
mið af auknum hljómstyrk róm-
antíska píanósins til ágóða fyrir selló-
ið, jafnvel þótt hér hefði flygillok nú
verið lækkað niður í kvartopið. E.t.v.
fyrir utanaðkomandi ábendingu,
enda hafði áður glumið fullmikið í
hljóðfærinu á fullopnu, og bætti stað-
setningin við gaflvegg (í stað lang-
veggjar) sízt úr því.
Alkunnur fyrri Píanókvartett Moz-
arts frá 1785, auknefndur af amerísk-
um músíkstúdentum út frá hljómfalli
aðalstefs I. þáttar „Answer the telep-
hone!“ [gagntillaga: Skeikum að
sköpuðu!], jafnaði fyrir lipra gestav-
íólu Davids Visentins að mestu
áskapað styrkóvægi tríóáhafnar
gagnvart stórauknum krafti nútíma-
flygla. Það rann og að mestu ljúflega
niður, enda þótt dulúðarhliðin léti sig
stundum vanta – væntanlega mest
sakir fyrrnefnds vanda nýsamsetts
spilarahóps í kappi við tiltækan æf-
ingatíma.
Skilvirkt úthald
HAFNARBORG
Kammertónleikar bbbnn
Haydn: Píanótríó í A Hob. XV:8. Mozart:
Píanókvartett í g K478*. Mendelssohn:
Píanótríó í d Op. 49. Tríó Reykjavíkur;
gestur: David Visentin víóla*. Sunnu-
daginn 4. október kl. 20.
RÍKARÐUR Ö.
PÁLSSON
TÓNLIST
Hlutföll hafa lengi veriðeitt meginviðfangsefnimyndlistar og ná vissumhápunkti í teikningu
Leonardos da Vincis af Vitrivíus-
armanninum er sýnir mannslíkam-
ann í geometrísku samhengi og
myndar „fullkomna“ heild við
grunnformin.
Svo heildræna sýn á mannslík-
amann birtist með öðrum hætti í
list Joseph Beuys sem tengist svo
áhuga hans á þýska skáldinu Wolf-
gang Göethe og austurríska
mannspekingnum Rudolf Steiner
sem á sínum dögum stríddu gegn
því að vísindi og listir væru að
skoða manneskjuna, eða náttúruna,
í einingum. Allur efniviður Beuys
hafði táknræna merkingu. Stóll
með fitu var til að mynda líking-
armynd fyrir mannslíkamann. Fita
var líkamsefnið og stóllinn líkams-
byggingin, samrunnin umhverfinu
eins og Vitruvíusarmaður da Vinc-
is.
Á sýningu Guðjóns Ketilssonar,
Hlutverk, í Ásmundasal Listasafns
ASÍ má merkja áþekkar vangavelt-
ur um hlutföll og mannslíkamann.
Við sjáum ekki mannslíkamann
sem slíkan, en skynja má samhengi
hans við rými og grunnformin.
Skúlptúrar á gólfi eru samsettir
úr notuðum húsgögnum sem lista-
maðurinn sníðir til og búa þeir við
einhverskonar þvingun, sam-
anpressaðir og fá lítið svigrúm til
að anda. Listamaðurinn fyllir í allt
tómarúm húsgagnanna m.a. með
ónotuðum skyssubókum sem við-
halda þá hugmyndinni um tómið
eða að rýmið sé sneisafullt af engu,
ef svo má að orði kveða.
Þá eiga skyssubækurnar samleið
með vönduðum blýantsteikningum
á vegg sem annars vegar sýna
byggingar sem standa auðar og
hálfkláraðar eftir efnahagshrun
þjóðarinnar en hins vegar upp-
stöfluð húsgögn sem eru án hlut-
verks eins og þau séu í geymslu
þangað til allt fer aftur í sama
horf.
Hvað varðar hlutföll eiga verkin
formræna samleið með rýminu, en
hugmyndalega virðist listamað-
urinn frekar fást við hlutfallslegt
ójafnvægi og eftir standa spurn-
ingar eins og: – hvað skortir mann-
eskjuna sem henni er ógerlegt að
fylla upp í með hlutum og hvaða
mannlega tómarúm er það sem
ekki tekst að finna á hlutfallslegt
jafnvægi og við sitjum þess vegna
uppi með hálfkláruð hús og sam-
félag í efnahagslegum rústum?
Það má annars finna marga fleti
á sýningunni sem drepa á samtím-
anum sem ekki gefst svigrúm til að
fjalla um hér, en ég get samt ekki
lokið þessari umfjöllun nema að
minnast á handverk listamannsins.
Sýningin mundi einfaldlega ekki
virka án svo vandaðra vinnubragða
og raun ber vitni, þar sem gildi
handverks og hugmyndalegs inn-
taks vegur jafnt hvað með öðru.
Þau hlutföll skipta sköpum.
Hlutföll
Listasafn ASÍ
Guðjón Ketilsson
bbbbm
Opið frá kl. 13-17 alla daga nema mánu-
daga. Sýningu lýkur 18. október. Að-
gangur ókeypis.
JÓN B.K.
RANSU
MYNDLIST
Morgunblaðið/Golli
Ásmundarsalur „Skúlptúrar á gólfi eru samsettir úr notuðum húsgögnum
sem listamaðurinn sníðir til og búa þeir við einhverskonar þvingun, sam-
anpressaðir og fá lítð svigrúm til að anda,“ segir meðal annars í dómnum.