Morgunblaðið - 10.10.2009, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. OKTÓBER 2009
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
ObamaBanda-ríkja-
forseta væri
vorkunn þótt
hann héldi um stund að
norska nóbelsnefndin um
friðarverðlaun væri að
gera grín að sér. Það væri
eiginlega gott ef sú skýr-
ing hefði flögrað að hon-
um því það sýndi þá að
hann sjálfur væri ekki
haldinn óstjórnlegu
Obama-æði, sem nefndin
virðist illa haldin af.
Núverandi Bandaríkja-
forseti er um margt
heillandi maður, hrífandi
ræðumaður og býður af
sér góðan þokka. Þótt í
hans mikla landi hafi jafnt
og þétt þokast í jafnræðis-
átt milli kynþátta og
margir blökkumenn gegnt
háum embættum, svo sem
þau Rice og Powell utan-
ríkisráðherrar, þarf ein-
staklingur af þeim kyn-
þætti enn að hafa mikið
annað með sér umfram
keppinauta til að vinna
kosningar um forsetaemb-
ættið. Það gerði hann í
tveimur áföngum. Fyrst
gegn öflugri flokkssystur
sinni, Hillary Clinton, í
forvali, þar sem flestir
töldu hana fyrirfram
næsta öruggan sigurveg-
ara, og síðan gegn repú-
blikönum og öflugri
flokksvél þeirra.
Hann hefur gegnt emb-
ætti í tæpa níu mánuði og
ekki orðið mikið ágengt
og óþolinmæði tekið að
gæta í röðum stuðnings-
manna hans. Það er ekki
endilega sanngjarnt enda
bandaríska stjórnkerfið
þungt í vöfum. Það hefur
því enn ekki reynt sem
neinu nemur á Barak
Obama. Hann gefur vissu-
lega væntingar um að
geta orðið ágætur forseti
og jafnvel í hópi hinna
merkari en hann er því
miður enn óskrifað blað.
Hann hefur í engu breytt
um áætlanir fyrirrennara
síns í Írak en áætlanir um
brottför Bandríkjahers
þaðan lágu fyrir í tíð
hans. Hann hefur enn
ekki gert upp hug sinn í
Afganistan, en í kosninga-
baráttunni boð-
aði hann aukinn
herstyrk Banda-
ríkjanna þar.
Nú eru að renna
á hann tvær grímur í því
efni en varla duga þær
grímur til friðarverðlauna.
Hann hefur átt fundi með
deiluaðilum landanna fyrir
botni Miðjarðarhafs. Það
hafa aðrir forsetar og
stjórnmálamenn gert og
hafa ýmsir fengið friðar-
verðlaun Norðmanna af
því tilefni þótt friðar-
horfur séu enn í lágmarki.
Hann lofaði að loka vand-
ræðafangabúðum Banda-
ríkjanna á Kúbu, en það
hefur dregist, enda eru
innanbúðarmenn þar ekki
eftirsóttir, hvorki í ein-
stökum ríkjum Bandaríkj-
anna né í öðrum löndum
sem Obama hefur leitað
til. Og þess utan mundi
lokun á fangelsi, þótt illt
sé, varla duga til friðar-
verðlauna.
Það er því ekki auðvelt
að finna skynsamlega
skýringu á þessari verð-
launaveitingu, aðra en að
nefndina sem veitir þau
skipi hópur velviljaðra
barnslegra einfeldninga,
sem hafi ekki talað við
nokkurn vitiborinn mann.
Þeir séu að veita Obama
verðlaunin í þeirri von að í
forsetatíð sinni verði hann
og þeir svo lánsamir að
honum auðnist að gera
eitthvað verulega friðar-
verðlaunavænt. Auðvitað
yrði unaðslegt og hugg-
unarríkt fyrir alla ef það
gerðist. En norska friðar-
verðlaunanefndin átti þó
annan enn þá snjallari leik
í stöðunni. Hún gat veitt
næsta forseta Bandaríkj-
anna verðlaunin. Það veit
að vísu enginn hver hann
verður og hann á því
óhægt um vik að taka við
verðlaununum núna. En
það má ávaxta þessar
rúmu hundrað milljónir
eða hvað þessi verðlaun
eru há hjá norska olíu-
sjóðnum og halda svo veg-
lega veislu eftir fjögur eða
átta ár þegar ljóst verður
orðið hver sá er, sem svo
sannarlega verðskuldar
verðlaunin.
Hljóp norska
friðarverðlauna-
nefndin á sig? }
Furðuleg
friðarverðlaun
L
íklega þykir ekki fínt að vera nísk-
ur en stundum er það nauðsyn-
legt. Til dæmis getur komið sér
vel í kreppu að kunna þá list. Þarf
raunar ekki kreppu til. Sé hugsað
fáein ár aftur í tímann sér hver heilvita maður
að Íslendingar hefðu betur verið heldur hyggn-
ari en raun ber vitni.
Þegar gefur á bátinn þarf aðallega að hugsa
um að næra fjölskylduna, fyrst og fremst lík-
amlega en ekki má gleyma andlegu hliðinni.
Hana má fóðra á ýmsan hátt án þess að það
kosti augun úr. Meira að segja stundum án
þess að það kosti (mig) neitt.
Tökum dæmi af fjölskyldu. Ekki minni, að
sjálfsögðu, því ég er ekki nirfill. Fjarri því. En
ég fórna mannorðinu í því skyni að kynna góð-
an málstað; þetta má því vera ég, konan og
dæturnar þrjár, í þykjustunni.
Þegar Liverpool er í sjónvarpinu förum við annaðhvort í
heimsókn til Þórdísar og Arnar eða pabba og mömmu. Á
fyrri staðinn um helgi því Örn er svo duglegur að baka.
„Nei, er leikur! En skemmtileg tilviljun. Ertu með heitt
á könnunni?“
Mamma er svo næm að á þriðjudags- og miðvikudags-
kvöldum eldar hún meira en venjulega, sérstaklega þegar
Meistaradeildin er á dagskrá.
Ef Manchester United er á skjánum förum við til
tengdapabba. „Panta pítsu? Nei, það er algjör óþarfi. Nú,
jæja, ef þú krefst þess …“
Frændi minn góður vildi alltaf gefa mér
rauðvínstár eða bjórglas þegar við kíktum í
heimsókn en eftir að ég hætti að drekka borg-
ar sig ekki lengur að fara til þeirra hjóna.
Bensínið er orðið svo dýrt.
Við höfum reyndar rætt það hjónin að ég
byrji jafnvel að staupa mig aftur; ef ég drykki
kippu af bjór hjá frænda á hverjum laugardegi
– ég er nokkuð viss um að hann er með fótbolt-
arásina – myndi ég spara 80 þúsund kall ári.
Það er hreinlega spurning hvort ég fái ekki
hana Sigrúnu mína til þess að byrja að drekka.
Jafnvel elstu dótturina, hún er orðin tuttugu
og eins. Það er hægt að gera ýmislegt fyrir 240
þúsund krónur.
Ef ég sleppi því svo að kaupa rauðvínsflösku
með þessari einu máltíð vikunnar sem við
borðum heima spara ég um það bil 100 þúsund
á ári. 200 ef ég kem konunni upp á bragðið.
Þokkalegur reykingamaður kveikir í 400 þúsundum á
ári þannig að ég er að hugsa um að byrja að reykja til þess
að geta hætt.
Víða má spara, ef að er gáð.
Illa einangruð tónleikahús eru gulls ígildi. Engum verð-
ur meint af því að standa fyrir utan og leggja við hlustir,
að minnsta kosti ekki ef veðrið er þokkalegt. Það er hollt
að anda að sér fersku lofti.
Líkamsrækt er nauðsynleg og möguleikarnir margir.
Góður göngutúr er ókeypis, líka að fara í berjamó. Og að
stunda kynlíf. Víðast hvar. skapti@mbl.is
Skapti
Hallgrímsson
Pistill
Nísk … altso sparsamur
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
Fjórði hver fiskur
seldur á markaði
FRÉTTASKÝRING
Eftir Ágúst Inga Jónsson
aij@mbl.is
E
f jafn mikið verður selt
á fiskmörkuðum fram
til áramóta og selt var
í fyrra gæti heild-
arsala ársins á fisk-
mörkuðum farið yfir 20 milljarða.
Það sem af er ári er búið að selja alls
tæplega 85 þúsund tonn af öllum
tegundum og er meðalverðið195
krónur á kíló. Hundrað þúsund
tonna markið er því ekki langt und-
an. Nærri lætur að fjórði hver fiskur
í bolfiskaflanum fari á markað.
Hins vegar hefur löngum verið
erfitt að spá fyrir um aflabrögð og
tíðarfar, auk þess sem haustmán-
uðirnir eru oft umhleypingasamir og
stór hluti seljenda á fiskmörkuðum
er minni bátar. Svo veldur það
mörgum erfiðleikum hversu erfitt er
að fá leigðan kvóta.
Meðalverð af óslægðum þorski á
fiskmörkuðum fór yfir 400 krónur í
fyrradag og meðalverðið á ýsunni
var þá 330 krónur. Þorskurinn hefur
ekki áður farið svona hátt og miðað
við verðið undanfarin ár er ýsuverð-
ið einnig mjög hátt. Í einstaka lönd-
unum fékkst enn hærra verð eða
hátt í 500 krónur fyrir kíló af óslægð-
um þorski.
Hátt verð á leigumarkaði
Ragnar Kristjánsson hjá Fisk-
markaði Suðurnesja, sagði í vikunni
að verðið hefði óneitanlega verið
hátt þess dagana, enda væri fram-
boð ekki mikið. „Svo er kvótastaða
margra heldur ekki gæfuleg, sér-
staklega í ýsunni,“ segir Ragnar.
„Ýsukvótinn var skorinn mikið niður
og margir eiga lítinn eða engan
kvóta. Þetta kemur eðlilega fram í
verðinu og ég óttast að þegar kemur
lengra fram á haust og vetur verði
þeir margir á minni bátunum sem
ekki geti leigt til sín ýsu og verði því
að leggja bátunum,“ segir Ragnar.
Í takt við verð á mörkuðum hefur
verð á leigumarkaði verið hátt und-
anfarið og lítið framboð. Á sax.is
kemur fram að leiguverð fyrir kíló af
þorski var á fimmtudag 251 króna og
139 krónur fyrir ýsuna. Verðið hafði
þá lækkað frá dögunum á undan
enda vonskuveður í kortunum.
Spurður um þróun fiskverðs á
mörkuðum á næstunni sagði Ragnar
að erfitt væri að spá um það. Gengið
réði miklu og þegar evran væri í 182
krónum og dollarinn í 124 krónum
hefði það áhrif á verð á mörkuðum
og hjálpaði útgerð og sjómönnum.
Hins vegar vissu erlendir kaupendur
alveg stöðuna hér á landi og settu
þrýsting á seljendur.
Mikil umsvif voru á fiskmörkuðum
í nýliðnum septembermánuði, en
seld voru 9.096 tonn sem er það
langmesta sem selt hefur verið í
gegnum fiskmarkaðina í þeim mán-
uði. Næstmest var selt í september
2006 eða 7.590 tonn. Aukningin mið-
að við september í fyrra er 20,7 %.
Verðmæti sölunnar í september sl.
var 2.156 milljónir, sem er heilum
60,7 % meira en í september í fyrra.
Þetta er einungis í annað skiptið sem
verðmæti fer yfir 2 milljarða í einum
mánuði. Það gerðist líka í mars 2007
þegar það var 2.228 milljónir. Með-
alverðið á kíló af öllum seldum teg-
undum í september var rúmlega 237
krónur. Það er hæsta meðalverð í
einum mánuði frá upphafi. Með-
alverð í september 2008 var 178,01
kr. og er hækkunin því 33,2%.
Viðskipti á fiskmörkuðum hafa
blómstrað á árinu og undanfarið
hefur hátt verð fengist á mörk-
uðunum. Framboð hefur þó ekki
verið mikið, kvótastaða margra
er erfið og eitt fyrirtæki hefur
hætt kvótamiðlun. Sem fyrr á
þessu ári speglast gengi krón-
unnar í verði á fiskmörkuðum.
FYRIR nokkru tilkynnti Fisk-
markaður Íslands, sem er stærsti
fiskmarkaðurinn, um lokun Kvóta-
miðlunar FMIS. Í tilkynningu frá
Páli Ingólfssyni, framkvæmda-
stjóra, á heimasíðu fyrirtækisins
segir m.a.:
„Niðurskurður stjórnvalda á
aflaheimildum nú í haust í all-
flestum tegundum hefur hins vegar
valdið því að undanfarið hefur við-
skiptaumhverfi með leigu á afla-
heimildum breyst mikið í þá veru
að lítið sem ekkert hefur verið að
gerast á þeim markaði.
Starfsumhverfi hefur að mati
stjórnenda Fiskmarkaðs Íslands hf.
versnað til muna. Með hliðsjón af
því hefur verið tekin sú ákvörðun
að hætta kvótamiðlun Fiskmarkaðs
Íslands hf.“
MIÐLUN
LOKAÐ ››
Verð á óslægðum þorski og ýsu frá 9. júlí
Dagleg meðalverð
400
350
300
250
200
150
kr./kg
JÚLÍ ÁGÚST SEPTEMBER OKT.
ÞORSKUR
ÝSA
Heimild: sax.is
8. okt.
400,88
330,36