Saga - 1949, Side 127

123
minnist hann í stuttu máli á kröfu Smiðs um
samfarir við Helgu og konur hennar. Ummæli
sín um mannvonzku Smiðs leiðir Finnur bisk-
up víst af skiptum hans og Jóns Guttorms-
sonar við Árna Þórðarson.
Jón Espólín1) segir, að Smiður hafi verið
„stráklyndr ok heimti konur til sængur, hvar
sem hann kom“. Og segir Espólín síðan gömlu
söguna af skiptum Smiðs og Grundar-Helgu.
Bogi Benediktsson2) endurtekur ummæli Jóns
Espólíns bæði in almennu og um skipti þeirra
Grundar-Helgu.
Sögnin um kvengirnd Smiðs hefur sennilega
verið algeng á 16. öld, og hefur Arngrímur
lærði þekkt hana, sira Jón Halldórsson fyrst-
ur berum orðum sagt hana, en Finnur biskup
og Espólín hafa tekið sögnina eftir sira Jóni,
og Bogi að lokum eftir Espólín. Inn almenni
dómur þessara sagnamanna er vitanlega reist-
ur á þeim sögnum, sem þeir hafa haft um
Smið úr annálum. En sögn um kvengirnd hans
hefur lengi gengið í landinu, en ekkert er unnt
að segja um það, hvort hún er sönn, ýkt eða
með öllu ósönn. Smiður er sjálfsagt barn síns
tíma. Hann jafnast við ribbaldaforingja þess
tíma úti í álfunni, sem fóru með flokka vopn-
aðra manna, annað hvort á eigin spýtur eða
á mála hjá sér ríkari mönnum, og reyndu að
hafa sitt fram með góðu eða illu, eftir því
sem á stóð. Slíkir menn eru sjálfsagt ekki vel
fallnir til þess að halda uppi lögum og réttlæti.
Það verða ekki allt af réttlætissjónarmiðin,
1) Árbœkur I. 93.
2) Sýslum.æfir I. 451.