Saga - 1962, Blaðsíða 27

STAÐA HÆNSA-ÞÓRIS SÖGU
367
svo að smáatriða þaðan kynni að gæta í lögunum, og í
Niðarósi 1280 mundi Árni biskup að öllum líkum hafa litið
eitthvað í Summu og lært af henni þá og síðar. Hverja
Jíkn mundi inn helgi Thomas veita Hænsa-Þóri?
Furðulitla. Og greina þarf milli réttarfarsatriðanna.
, Fyrst þessi róttæka yfirlýsing: „En sé slík knýjandi og
oneitanleg nauðsyn á, að augljós sé bráð þörf hjálpar, t. d.
e, einhver er í háska lífs og heilsu, og ekki um önnur bjarg-
rað að velja, má maður fullnægja sinni brýnu þörf með
annarra eigum, hvort sem hann tekur það opinberlega eða
nuplar. Þetta ber réttu lagi ekki að skilja sem þjófnað
a rán . . . á sama hátt má maður taka annarra eigur til
Jargar svo nauðstöddum náunga sínum."1)
Fn þótt mannleg réttarkennd og ius naturale eigi, hvað
eni hver segir, að játa þetta hispurslaust, þarf ius posi-
^vutyi til að hemja þjóðfélagið, og því er það embætti kon-
a® setJa og framkvæma nánari lög, aðeins ekki gagn-
j * ^ Þjóðfélagi hefur enginn rétt til ofbeldis nema
einf;fni ríkisins. Hver, sem tekur með valdi frá öðrum í
afh aerin<tum °£ án ríkisumboðs til þess, fremur með því
rot og rán, eins og ljóst er, að hverjir aðrir ræningjar
sit tamen adeo sit evidens et urgens necessitas ut manifestum
pU|.a S necessitati de rebus occurrentibus esse subveniendum,
tUnc CUm 'mminet personae periculum et aliter subveniri non potest;
sive 1C1 6.potest ali<luis ex rebus alienis suae necessitati subvenire,
íation^T68*6 SÍVe °CCulte sublatis- Nec hoc Proprie habet
acciperr fUrtl VCl. rapinae • • ■ etiam potest aliquis rem alienam
Wa (i94p\ subveniat proximo sic indigenti." Summa theolog., Otta-
Vllj —- p' t’ecuncia secundae 66, articulus VII, cfr. art. V, VI &
ftuindur a 0tt menn eins °S heilagur Ambrósíus af Milano eða Guð-
var kirk' laf°U vilclu hkjast Kristi og töluðu eitthvað í þessa átt,
350. pyrln _vi.ati vonum talsvert fráhverf, eins og sagt var á bls.
réttar s;n U1 milSal<lamanna tengdi Thomas þetta siðaboð náttúru-
frá því bSSV°hagle^a við örugga stjórnskipun og löggæzlu, að upp
hatt í la ab ð*1^ hreyta liknarkröfu þessari á einn eða annan
Piisvinsæft^ n Fyrr gat N°regskonungur eigi undirgengizt slíka
SKyidu í Landslögum.