SunnudagsMogginn - 10.10.2010, Blaðsíða 15

10. október 2010 15
Þ
að eru margir sem koma fram
nokkrum árum eftir svona
reynslu og segja frá henni, en þá
er oft verið að einblína á upp-
bygginguna. Það er auðvitað nauðsynlegt
að segja frá henni, en það er sjaldan sem
reynslusögur heyrast af meðferðinni
sjálfri. Þær reynast vel, þar sem það eru
merkilega margir sem fara í gegnum
svona lífsreynslu,“ segir Hjalti sem hafði
ekki hugmynd um hvað biði sín eftir að
hann fékk greiningu og líkir reynslu sinni
við að hoppa út í djúpa laug með bundið
fyrir augun.
Hjalti hafði í nógu að snúast áður en
hann veiktist og var farinn að leggja
grunninn að framtíðarplönum sínum, líkt
og flest ungmenni á hans aldri. Hann
stundar nám við Háskólann í Reykjavík og
stefndi á áframhaldandi nám erlendis
ásamt kærustu sinni nú í haust. Í ljósi
breyttra aðstæðna sáu þau sig tilneydd að
fresta áætlunum sínum um óákveðinn
tíma.
Eistað á stærð við körfubolta
Hjalti segist hafa byrjað að finna fyrir ein-
hverju óeðlilegu en eins og svo margir
karlmenn þá leiddi hann hugann frá því.
Það var ekki fyrr en söfnunar- og upplýs-
ingarátakið Mottumars hófst sem hann
ákvað að leita sér læknishjálpar.
„Ég hringdi í Krabbameinsfélagið sem
benti mér á að tala við heimilislækni, því
það var enga greiningu að fá hjá þeim fyrir
svona lagað, bara ráðleggingar, sem kom
mér svolítið á óvart. Fljótlega eftir þetta
var ég staddur í skólanum þegar ég fann
rosalegan verk í pungnum og vissi að það
væri eitthvað að gerast. Ég fór og lét líta á
þetta og klukkutíma síðar var eistað orðið
á stærð við körfubolta og ég á leiðinni í
aðgerð. Þegar ég hitti þvagfæra-
skurðlækninn var ég í morfínvímu, en
hann sagði mér að það væru allar líkur á
því að það þyrfti að fjarlægja eistað. Ég
sagði nú bara að það væri fínt.“
Í skurðaðgerðinni sást í hvað stefndi og
þótti nauðsynlegt að fjarlægja sýkta eist-
að. Gervieista úr sílkoni var síðan komið
fyrir í sömu aðgerð. Að sögn Hjalta hefur
brottnámið ekki haft mikil andleg eða lík-
amleg áhrif á hann sjálfan, enda ekki mik-
ill munur á því nýja og gamla. „Það er
núna aðeins léttara hægra megin en ég
held að það hjálpi mér nú bara í fótbolta,“
segir Hjalti og slær á létta strengi. „Í fram-
haldinu fannst svo illkynja æxli utan á
öðru eistanu og krabbameinsvaldandi
frumur voru komnar út í æðakerfið.“
Hjalti greindist með svokallað frjó-
frumukrabbamein, sem herjar oftast á
karlmenn milli tvítugs og þrítugs, en það
vex yfirleitt hratt og getur myndað mein-
vörp snemma. Þó svo að krabbamein í
eistum sé frekar sjaldgæft þá greinast um
9 karlmenn á ári hér á landi samkvæmt
vef Krabbameinsfélagsins. Mikil bylting
hefur orðið í greiningu og meðferð á þess-
ari gerð krabbameins á undanförnum ára-
tugum og hafa lífslíkur batnað verulega.
Við lok síðustu aldar mátti reikna með vel
yfir 90% batalíkum.
Engin viðbrögð röng
„Ég veit ekki alveg af hverju, en um leið
og ég fékk fréttirnar þá tók ég kannski
svona klukkutíma þar sem ég hugsaði um
hvaða ósanngirni þetta væri. Af hverju ég
væri með krabbamein þar sem ég reykti
ekki né tæki eiturlyf. Eftir að hafa verið
með tárin í augunum, sparkandi í rúmið
mitt, ákvað ég að þetta væri verkefni sem
hefði einhvern tímaramma og ég ætlaði að
klára. Það kom ekkert annað til greina.“
Hjalti var einn heima þegar hann fékk
niðurstöðurnar símleiðis. Hann segir það
hafa fengið mikið á sig að segja þeim sem
stóðu honum næst fréttirnar. „Það var
langerfiðast að segja Bryndísi kærustunni
minni frá þessu. Annars fór ég þá leiðina
að segja einum af mínum bestu vinum frá
veikindunum, því mér fannst ég eiga inni
hjá honum tilkynningargreiða. Ég hringdi
í hann daginn eftir að ég fékk niðurstöð-
urnar og bað hann um að hitta mig niðrí
bæ til að fá okkur einn bjór á föstudags-
eftirmiðdegi. Það var þá sem ég sagði
honum fréttirnar og bað hann um að segja
vinahópnum.“
Að sögn Hjalta komu engin viðbrögð
honum á óvart, enda hafi hann sjálfur
aldrei verið hinum megin við borðið í
þessum efnum. „Það hefur aldrei neinn
sagt mér að hann sé með krabbamein, svo
ég veit ekki hvað á að segja við þeim frétt-
um. Ég á mjög erfitt með að ímynda mér
röng viðbrögð. Það skipti mig ekki máli
hvort einhver segði ekki neitt í einhvern
tíma, eða færi að gráta. Það er ekkert
rangt.“
Mikilvægt að vita af stuðningnum
Hjalti segist þakklátur fyrir þann stuðning
sem fjölskylda og vinir sýni honum og
ítrekar að hann skipti höfuðmáli.
„Þetta þarf alls ekki að vera mikill
stuðningur. Fólk þarf ekki að vera hringja
í þig á hverjum degi eða koma heim til þín
að klappa á bakið á þér, en bara að maður
viti að fólk standi með manni skiptir gríð-
arlegu máli. Ég get ekki ímyndað mér
hvernig þetta hefði verið án þeirra sem
standa að baki mér. Bryndís er svakalega
stór hluti af þessu og án hennar hefði ég
ekki getað gert þetta. Ég get ekki ímyndað
mér hversu erfitt þetta hefur verið fyrir
hana og mér finnst ég aldrei geta end-
urgoldið henni þetta.“
Hjalti talar fallega um hlutverk foreldra
sinna. „Þau hjálpuðu mér svo mikið, ekki
bara andlega heldur léttu þau einnig á
fjárhagslegu áhyggjum mínum. Ég var
kominn með góða vinnu í sumar en þurfti
að hætta við hana. Svo fékk ég ekki heldur
námslánin mín. Það skipti mig miklu máli
að geta sloppið við það að hafa áhyggjur af
einhverju öðru, eins og fjármálum.“
Erfiður kynningarfundur
Um miðjan aprílmánuð fór Hjalti í viðtal
til krabbameinslæknis og í byrjun maí var
hann mættur í kynningu á dagdeild blóð-
og krabbameinslækninga þar sem hann
fékk að vita hvað var í vændum. „Það er
erfitt að lýsa þessu,“ segir Hjalti og er
þögull um stund. Það er augljóst að það
reynist honum erfitt að rifja þennan dag
upp.
„Ég var boðaður á kynningarfund þar
sem farið er í gegnum allt og maður getur
spurt eins og maður vill. Það er mælt með
að þú fáir einhvern til að fylgja þér á fund-
inn, aðallega þar sem maður nær ekki öllu
því sem er verið að kynna fyrir manni, því
þetta er mikið sjokk að mæta þangað. Þá
er nauðsynlegt að hafa einhvern með sér
til að ná öllum upplýsingunum. Þegar
maður sér fólkið sem er í lyfjameðferð þá
verður þetta að raunveruleika. Á þessum
tíma labbaði ég inn og út með enga vitn-
eskju í höfðinu. Ég man að ég hugsaði með
mér: „Hvaða staður er þetta eiginlega?“
Það er reynt að láta þetta vera eins huggu-
legt og hægt er en það er bara ekki hægt
nema upp að vissu marki. Þetta er mest
niðurdrepandi staður sem ég hef komið
á.“
Hjalti segist hafa spurt hjúkrunarfræð-
ing hvaða spurningar brynnu á mönnum
rétt fyrir meðferð. „Karlmenn vilja oftast
vita hvort það sé leyfilegt að fá sér bjór eða
vínglas á meðan á þessu stendur, en svo er
víst ekki. Svo eru það náttúrlega spurn-
ingar varðandi barneignir. Krabbameins-
frumur eru endurnýjanlegar frumur, en
þau lyf sem eru til í dag ráðast ekki ein-
ungis á þær, heldur á allar endurnýj-
anlegar frumur líkamans. Þó svo að þú
getir ekki eignast barn þá ertu ekki ófrjór.
Sáðfrumurnar virka bara ekki í einhvern
ákveðinn tíma, því þær eru endurnýj-
anlegar. Eftir meðferðina sjálfa er svo lagt
til að bíða með barneignir í eitt til tvö ár
þar sem lyfjameðferðin getur haft áhrif á
fóstrið í einhvern tíma.“
Óvenjuleg sýnataka
Þó svo að meðferð krabbameins í eistum
leiði ekki til getuleysis og venjulega nægir
eitt heilbrigt eista til þess að karlmaður
geti eignast börn þá getur kröftug krabba-
meinslyfjameðferð minnkað frjósemi.
Hjalta var því ráðlagt að frysta sáðfrumur
fyrir meðferð til að geta notað þær síðar til
frjóvgunar, ef á þyrfti að halda.
„Þetta var eitthvað sem mér fannst
áhugavert miðað við allt annað sem ég var
að fara að ganga í gegnum. Var ég virki-
lega að fara inn á einhvern stað þar sem ég
fengi klámblöð eða klámmynd til að setja í
tækið? Maður hefur í rauninni bara séð
svona í bíómyndum. Það eina sem ég vissi
var að ég átti pantaðan tíma hjá fyrirtæki
sem sér um að frysta svona.“ Hjalti segist
hafa fundið fyrir smá spenningi áður en
hann sofnaði kvöldið áður. „Daginn eftir
labbaði ég inn í afgreiðsluna, kynnti mig
og sagðist eiga pantaðan tíma. Þegar kon-
an í afgreiðslunni spurði mig hvort ég
væri að koma með sýni endurtók ég mig
og sagðist nú bara eiga pantaðan tíma.
Hún varð forviða og spurði hvort ég væri
ekki örugglega kominn til að frysta. Þegar
ég svaraði játandi spurði hún aftur hvort
ég væri ekki með sýni. Þegar ég sagðist
ekki vera með það var mér bent inn á
rannsóknarstofu. Þar talaði ég við konu
sem spurði mig að því sama.“ Hjalti sló á
létta strengi og sagðist einungis vera með
sýni innra með sér og að hann hafi haldið
að sýnatakan færi fram á staðnum. Það er
víst að bíómyndir endurspegla ekki alltaf
raunveruleikann.
„Hún sagði að þetta væri allt í lagi og
spurði mig svo hvort ég ætti nokkuð
heima langt frá. Þegar ég neitaði því rétti
hún mér tilraunaglas og sagði að ég yrði
að vera snöggur, ég hefði klukkutíma til
að ganga frá þessu einhvers staðar. Ég fór
heim og kláraði málið en á leiðinni út
hugsaði ég: „Hvað á ég eiginlega að gera,
Út í djúpu laugina
með bundið fyrir augun
Hjalti Sigfússon var 25 ára þegar hann greindist með
eistnakrabbamein í mars fyrr á þessu ári. Við tók hörð
lyfjameðferð sem hann lauk nú í júní. Hjalti talar opinskátt
um reynslu sína til að veita fólki innsýn í meðferðarferlið
og segir frá því hvað hafi hjálpað honum einna mest.
Texti: Hugrún Halldórsdóttir hugrun@mbl.is Ljósmyndir: Hjalti Sigfússon