SunnudagsMogginn - 10.10.2010, Blaðsíða 39

10. október 2010 39
Þ
að hefur verið mikið í umræðunni undanfarið að
menn séu að sprautusalta fisk með hvítuefnum til
þess að gabba kaupendur og eins til að flýta
vinnsluferlinu. Víða erlendis eru þessi litarefni
bönnuð, en vegna mikils þrýstings frá kaupendum um að
saltfiskur sé hvítur hafa íslenskir framleiðendur farið meira í
þessar aðgerðir. Og þeir sem leggja metnað sinn í að gera
góðan íslenskan saltfisk upp á gamla mátann eigi undir högg
að sækja, enda eru þau vinnubrögð mun tímafrekari en
sprautusöltun. Það er skelfilegt til þess að hugsa að sú gamla
hefð við að salta fisk sé á undanhaldi og það er hreinlega
skylda okkar sem höfum áhuga á íslenskum mat og mat-
arhefðum að verja þessar gömlu hefðir. Oft þegar talað er um
íslenskan mat hugsar fólk um gamlan mat, súran, saltan,
reyktan, kæstan og þurrkaðan, fólk sér nútíma mat ekki fyrir
sér sem íslenskan. Helsta tískubólan á fínu veitingastöðunum
núna er norrænn matur. Þar virðist oft vanta grunnþekkingu
á fyrirbærinu, enda tiltölulega ung heimspeki, sumir vilja
meina að þarna sé aðeins um að ræða hráefni sem vex í nor-
rænum löndum og ég veit dæmi um að slíkir veitingastaðir
noti ekki súkkulaði eða ólífuolíu af því að þetta hráefni vex
ekki á norrænum slóðum en á sömu stöðum nota menn rús-
inur, kanil og múskat sem ekki heldur vex á norrænum slóð-
um. Mín skilgreining á íslenskum mat er einfaldlega þessi,
hráefnið þarf að vaxa á norrænum slóðum með undantekn-
ingu þó, undantekningarnar eru þegar hráefnið á langa hefð í
okkar matreiðslu, t.d. rúsínur, kanill, negull og múskat,
svartur pipar og súkkulaði sem á bara örlítið styttri sögu í ís-
lenskri matargerð en ítalskri, spænskri og franskri. Í þriðja
lagi er það nútíminn að maturinn, réttirnir og framsetningin
eigi við núna, passi okkur eins og við viljum hafa mat í dag,
en þetta er einmitt helsti styrkur ítalskrar og spænskrar mat-
argerðar hvernig maturinn ferðast með kynslóðunum, tekur
smávægilegum breytingum hjá hverri kynslóð og er þess
vegna í stíl við samtímann. Þess vegna finnst mér við hæfi að
heiðra alla þá sem salta fisk upp á gamla mátann og gefa nú-
tíma uppskrift af klassískum saltfiski með hömsum.
Saltfiskur með rófukremi og hömsum
4x 150 gr stk af alvöru íslenskum saltfiski, útvötnuð, bein-
laus með roði
1 stór rófa
1 gulrót
1 dl rjómi
1 dl vatn
Salt og pipar
10 gr smjör
1 lítil dós hamsatólg
Afhýðið rófuna og gulrótina og skerið í grófa bita. Setjið í pott
og sjóðið í vatninu við vægan hita í 10 til 12 mínútur. Bætið þá
rjómanum saman við og sjóðið í mauk og maukið í mat-
vinnsluvél með smjörinu. Smakkið til með salti og pipar.
Setjið saltfiskstykkin í pott og látið suðuna koma upp. Setjið
þá lok á pottinn og látið standa í 5 til 8 mínútur áður en fisk-
urinn er borinn fram með sjóðheitum hömsum (sigtið úr hamsa-
tólginni), rófukremi og hugsanlega nýsoðnu kartöflusmælki.
Matarþankar
Friðrik V.
Verjum gömlu
hefðirnar!
Fullorðna fólkið er séð með augum unglinganna en vonlausir foreldrar eru eitthvað sem flestir kannast við.
I
ngibjörg Reynisdóttir er menntuð
leikkona en settist við skriftir þegar
hana vantaði verkefni. Hún er höf-
undur bókanna Strákar með stríp-
ur og Rótleysi, rokk og rómantík sem
hún sameinaði svo í kvikmyndahandritið
Óróa.
– Hversu stóran hluta bókanna er að
finna í handritinu?
„Þetta er töluvert mikið af söguþræð-
inum en við beygjum út af hér og þar. En
allar persónur bókanna eru í myndinni.“
– Er myndin ekki talsvert dramatískari
en bækurnar?
„Jú hún er dramatískari en getur í raun
vakið bæði hlátur og grát.“
– Þú samdir bækurnar þegar þig vant-
aði verkefni er það ekki?
„Jú þetta var eiginlega bara þannig. Ég
er leikkona að mennt en hafði áður skrif-
að leikrit til að búa mér til leiklistarverk-
efni af því að ég lít á mig sem leikkonu
fyrst og fremst. Og í kjölfarið á þeirri
leiksýningu skrifaði ég Strákarnir með
strípurnar. Ég var alltaf með einhver
leikhlutverk inn á milli en það var bara
ekki nóg. Og þegar maður fær svona
hugmyndir á maður bara að kýla á þær og
sjá hvert þær leiða mann. Þetta er búið að
vera frábært, hefur aldeilis undið upp á
sig.“
– En hvernig gerist það svo að bæk-
urnar verða að bíómynd?
„Júlíus Kemp las fyrri bókina og hafði
samband við mig strax og sagðist hafa
mikinn áhuga á því að gera kvikmynd. Þá
fór ég að skrifa handrit en heyri svo í út-
gefandanum sem vill endilega að ég skrifi
framhald. Þannig að ég lauk við hand-
ritið, skrifaði bók númer tvö og þá vildu
framleiðendurnir endilega blanda bók-
unum tveimur saman þannig að ég henti
fyrra handritinu.“
– Og þið Baldvin hjálpuðust eitthvað að
við handritið er það ekki?
„Jú, mér fannst mjög erfitt að setja
bækurnar saman í eina heild, af því að
það verða þarna skipti á milli, þau eldast
og nýjar persónur koma inn í seinni bók-
inni. En Baldvin tók báðar bækurnar og
kom svo með lista yfir 120 atriði sem
hann vildi að kæmu fram í myndinni og
ég tók þennan lista og skrifaði handritið.
Svo þegar það var komið fórum við yfir
þetta saman.“
– Og þú ferð að sjálfsögðu með hlut-
verk í myndinni.
„Já. Ég sagði við Baldvin að ég hefði
skapað þessa persónu Huldu, mömmuna,
og ég ætla bara að leika hana! Takk fyrir!
(Hlær) Þetta er svo lítill markaður hér á
Íslandi og maður er heppinn ef maður
leikur í einni bíómynd annað hvert ár.
Og það er eins með leikhúsin, það er
ekkert auðvelt að komast að hjá þeim.
Mig dreymdi fyrst um að vera í leikhús-
unum en ég hef fjarlægst þann draum.
Mér líður vel að vera svona laus og liðug
og geta róterað á milli. Ég sakna þess
stundum að vera á sviði en örlögin hafa
leitt mig í þessa átt.“
– Þú fékkst aðstoð hjá dóttur þinni er
það ekki?
„Jú. Hún var alveg með mér í fyrstu
bókinni. Það var voða gott. Við erum
báðar titlaðar höfundar af því að við vor-
um saman í allri hugmyndavinnunni. Svo
skrifaði ég og hún las yfir. En þetta gerð-
ist svolítið hraðar með seinni bókina
þannig að ég var meira ein í henni.“
– Nú spyr ég þig eins og ég spurði Bald-
vin, heldur þú að íslenskir unglingar eigi
eftir að getað speglað sig í persónum
Óróa?
„Já pottþétt. Þeir eiga alveg að kannast
við þessi foreldravandamál og alla þessa
komplexa sem fylgja þessum aldri. Ásta-
mál og annað. Við erum algjörlega að
spegla samtímann. Og við fengum líka
hjálp frá krökkunum sem leika í mynd-
inni, ef þeim fannst eitthvað ekki virka
þá tóku þau það bara í sínar hendur, sem
gerir þetta ennþá meira sannfærandi. Þau
eru öll mjög hæfileikaríkir krakkar.“
Rithöfundur í
hjáverkum
Ingibjörg Reynisdóttir er fjölhæf.
Morgunblaðið/RAX