SunnudagsMogginn - 26.06.2011, Blaðsíða 20

20 26. júní 2011
F
lest þekkjum við þá tilfinningu
að missa náinn ástvin en að
missa tvo nána ástvini sama dag
er sjaldgæft. Mæðgurnar Jó-
hanna Sigfríður Guðjónsdóttir og María
Valgerður Jónsdóttir létust hinn 1. júní
síðastliðinn. Jóhanna sem var fædd 1954
lést eftir langvarandi veikindi en María
sem var fædd 1916 hafði verið heilsuhraust
alla sína ævi eða þartil fyrir tveimur árum
að hún fór á hjúkrunarheimili, þá orðin 93
ára gömul. María sem ólst upp í Efsta-
landskoti í Eyjafjarðarsýslu flutti í bæinn
og átti eftir að ráða sig sem ráðskonu hjá
Guðjóni Guðjónssyni húsasmíðameistara,
sem var 18 árum eldri en hún. Með tím-
anum fóru þau að draga sig saman og
fæddust þeim tvö börn, þau Guðjón Stein-
grímur og Jóhanna Sigfríður, en María átti
þegar dóttur að nafni Svala Mambert.
Byggði húsið einn
Þegar María réð sig sem ráðskonu hjá
Guðjóni var það inní hús sem hann hafði
byggt sjálfur á Eiríksgötu 25. Guðjón vann
alla ævi sem trésmiður hjá Völundi en í
frítíma sínum byggði hann þriggja hæða
hús sem varð heimili hans og Maríu og af-
komenda þeirra. Húsið var byggt árið 1933
og þegar dóttir þeirra varð ástfangin af
Pétri Rönning Jónssyni þá flutti hann inn í
húsið og þau stofnuðu fjölskyldu á einni
hæðinni. „Þetta hefur verið seinlegt hjá
honum að standa í þessari byggingu
einn,“ segir Pétur um tengdaföður sinn.
„Hann hrærði víst steypuna í bala hérna
niðri og hífði hana upp með höndunum og
setti síðan í mótin.“ Pétur tekur á móti
blaðamanni Morgunblaðsins á snyrtilegu
heimili sínu á Eiríksgötunni sem tengda-
faðir hans byggði. „Hann vann í ein 60 ár
hjá Völundi. Hann var skemmtilegur karl
og vann hjá þeim alveg fram á níræðisald-
urinn. Einhverntímann þarna undir lokin
bauð eigandinn þeim í utanlandsför til
Ibiza þarsem allt var borgað fyrir þau og
þau skelltu sér á diskótek og nutu alls sem
sú eyja hefur uppá að bjóða. En það kom
að því að yfirmennirnir spurðu hann
hvort ekki væri kominn tími á einhverja
endurhæfingu hjá honum þegar hann var
enn að vinna þarna 83 ára gamall. Þá
vantaði orðið á hann nokkra putta, hann
orðinn hálf-heyrnarlaus og blindur á öðru
auganu en áfram vann hann. Þá svaraði
hann að kannski væri þetta bara orðið gott
og hætti að vinna. Hann vann ekki hand-
tak eftir það, las bara Morgunblaðið alla
daga. Morgunblaðið hefur komið inná
þetta heimili hvern einasta dag frá því að
þetta hús var byggt. Hann las Morgun-
blaðið með þeim hætti að hann tók alltaf
opnuna af blaðinu og las þannig hvert ein-
asta orð á þeirri opnu áður en hann sótti
sér þá næstu. Þannig las hann blaðið frá
upphafi til enda, hverja einustu setningu
blaðsins. Hann átti það til þegar hann var
að lesa minningargreinar um fólk sem var
að láta lífið uppúr sjötugu að segja upphátt
hversu mikil ósköp af þessu unga fólki sé
að deyja. Svo horfði hann stundum upp til
himins og spurði hvort það væri nokkuð
búið að gleyma sér,“ segir Pétur.
Ekkert annað að sækja
Þar sem við sitjum þarna í rólegheitum í
stofunni hjá Pétri kemur síðan Guðjón
Steingrímur inn til okkar, mágur Péturs,
sonur Guðjóns sem byggði húsið og eldri
bróðir Jóhönnu Sigfríðar. Hann býr á
hæðinni fyrir ofan og hefur einnig alltaf
búið í húsinu. „Já, við erum margir hérna í
húsinu sem höfum aldrei farið að heim-
an,“ segir Pétur. „Já,“ bætir Guðjón Stein-
grímur við, „maður fæðist hérna á fæð-
ingardeild Landspítalans. Svo fer maður í
Austurbæjarskóla sem er hérna bakvið
húsið norðanmegin, hinumegin við göt-
una sunnanmegin er Landspítalinn ef það
kemur eitthvað uppá og svo er fimm mín-
útna gangur niður í miðbæinn ef maður
þarf að sækja sér eitthvað. Ég er viss um að
ég kæmist í Napóleonssvítuna á geðdeild-
inni hérna á spítalanum sem þú sérð útum
gluggann ef maður færi yfir á geði, þannig
að maður hefur ekkert annað að sækja,“
segir Guðjón og hlær. „Það hefur annars
verið voðalega mikið sama fólkið í þessum
húsalengjum hér frá því ég man eftir
mér,“ heldur Guðjón áfram. „Það er mikil
saga í þessum húsum. Hérna í húsinu
okkar hefur margt fólk búið og gaman að
segja frá því að þótt þetta sé mikið sjálf-
stæðismannahús þá leigðu hér í húsinu
menn eins og Ólafur Jóhann Ólafsson rit-
höfundur og mikill vinstrimaður, Steinar
Waage leigði hérna og Svavar Gestsson á
meðan hann var ritstjóri Þjóðviljans uppúr
1970. Stundum voru hérna jafnvel tvær
fjölskyldur í íbúð en það hefur reyndar
ekki verið síðan uppúr miðri síðustu öld,“
segir Guðjón Steingrímur. „Fyrst þegar
þetta hverfi var að byggjast var holtið
meira og minna hálfniðurgrafnir kjallarar.
Fólk ætlaði sér að byggja húsin upp hægt
og rólega með árunum. En það gerðist
frekar hægt þangað til Reykjavíkurborg
setti þær reglur að þetta þyrfti að klárast á
ákveðnum tíma og þá fór fólk af stað af
miklum krafti til að klára húsin sín,“ segir
Pétur „Já, og öll höfum við haldið okkur
hér og hvergi viljað fara,“ segir Pétur
brosandi.
Sextán ára í sambúð
„Hún Jóhanna mín tók mig að sér þegar ég
var sextán ára og hún var jafnaldri minn
og við eignuðumst okkar fyrsta barn strax
þá. Ég flutti inn í húsið og við nutum að-
stoðar allrar fjölskyldunnar. Við höfum
stundum flakkað svolítið á milli hæða,
Guðjón Steingrímur bjó fyrst niðri í kjall-
ara en er núna kominn upp á efstu hæð-
ina. Við Jóhanna flökkuðum líka á milli
hæða í gegnum árin. Þetta hefur verið
mjög samhent hér í húsinu í gegnum ár-
in,“ segir Pétur en í því gengur inn þriðji
ættliðurinn, sonur Péturs, hann Guðjón
Davíð. „Hann sonur minn býr einmitt í
kjallaranum með kærustunni sinni, ég er
ekkert viss um að hann muni heldur flytja
að heiman,“ segir Pétur. „Hún Jóhanna sá
mest um uppeldið á þeim krökkunum og
ég held að henni hafi tekist mjög vel til.
Engin þeirra barnanna hefur farið í eit-
urlyf, drykkju eða eitthvað svoleiðis.
Maður er virkilega ánægður ef börnin
manns komast í gegnum frumskóg ung-
lingsáranna án þess að lenda í því. Það var
vel haldið um þetta heimili hjá henni.“
Guðjón Davíð tekur undir með föður sín-
um og minnist líka ömmu sinnar sem sá
mikið um að halda ættinni saman með sí-
felldum þorrablótum og fjölskyldu-
veislum. „Ég er ekki viss um að ég myndi
þekkja neinn í ættinni ef ekki hefði verið
fyrir þessar endurteknu samkomur sem
hún amma lagði alltaf mikinn metnað í,“
segir Guðjón Davíð, „það var í þessum
veislum sem maður hitti skyldmenni sín.
„Já hún amma þín var hörkudugleg
kona,“ segir Pétur. „Hún bjó í þessari íbúð
til 92 ára aldurs áður en hún fór á hjúkr-
unarheimilið Skjól. Hún var á níræðisaldri
þegar hún datt niður tröppurnar í Domus
Medica þannig að allt fólkið í kringum
hana var í áfalli við að sjá þessa gömlu
konu hrynja niður. En hún stóð bara upp
og sagðist ekki hafa tíma til að fara að láta
skoða sig, hún þyrfti að fara í Hagkaup til
að versla. Það keyrði líka bíll hana niður
hérna fyrir utan einu sinni en ekki brotn-
aði neitt í henni, hún var með sterk bein.“
„Talandi um bílaumferðina hér fyrir ut-
Mæðgur
féllu frá
sama daginn
Í húsi á Eiríksgötunni hefur sama fjölskyldan bú-
ið frá því að það var byggt árið 1933. Núna búa
þrír ættliðir í því og áfram munu nýir ættliðir
fæðast, lifa og deyja í þessu húsi.
Börkur Gunnarsson borkur@mbl.is
María Valgerður Jónsdóttir Jóhanna Sigfríður Guðjónsdóttir