Fréttablaðið - 05.11.2011, Blaðsíða 26

5. nóvember 2011 LAUGARDAGUR26
K
affikvótinn er fylltur í dag.
Held ég fái mér frekar kakó
með rjóma,“ segir Stefán Máni
þar sem við sitjum á Mokka á
Skólavörðustígnum. Svart og
sykurlaust kaffi hefði hljóm-
að líklegra val hjá þessum þungbrýnda og
húðflúraða manni. Svona getur útlitið verið
blekkjandi. Aðalsöguhetjan í Feigð, Hörður
Grímsson, hefur líka útlit sem blekkir. Hann
er stórvaxinn og sterkur eins og naut en á
sama tíma viðkvæmur maður með tilfinn-
ingarnar í hnút.
Stefán Máni er heillaður af Herði. Hann
kom fyrst við sögu í bókinni Hyldýpi sem
kom út árið 2009. Þar var hann lögga í auka-
hlutverki en tókst að sjarma höfundinn sjálf-
an svo rækilega upp úr skónum að hann fékk
sína eigin bók. „Hörður er heillandi maður
en um leið svo ófullkominn. Hann er goð-
sagnakenndur og á margt skylt við menn
á borð við Gretti sterka. Hann er tveggja
heima maður. Ég er yfir mig heillaður af
honum og á alveg örugglega eftir að segja
fleiri sögur af honum.“
Blá augu tákn fyrir siðblindu
Þar sem Hörður er öllum þessum mögnuðu
kostum búinn fannst Stefáni Mána hann
verðskulda að vera rauðhærður með græn
augu. „Græn augu eru það fallegasta sem
ég get ímyndað mér. Hann fær að vera með
þau af því hann er spes.“
Reyndar þarf ekki að lesa marga kafla
í Feigð til að sjá að Stefán Máni er augna-
maður. „Ég held að allir listamenn hafi sína
erki-fylgifiska. Hjá mér eru það augun. Í
minni persónusköpun er fólk með blá augu
yfirleitt öðruvísi en það með brúnu augun.
Bláu augun standa yfirleitt fyrir sakleysi
eða siðblindu, eða jafnvel hvort tveggja.
Brúnu augun tilheyra yfirleitt eldri sálum,
það fólk er oft hlýrra og suðrænna.“
Stefán heldur að margir karlmenn geti
speglað sig í Herði. „Hann er karlmenni,
bæði stór og sterkur. En á sama tíma hefur
hann lítið sjálfstraust. Hann er óöruggur
sem kynvera og á erfitt með samskipti við
konur. Það er ekkert grín að vera nútíma-
maður, að þurfa að vera bæði karlmenni og
tilfinningavera. Í gamla daga voru menn
kannski alveg jafn bæklaðir, en þeir voru
bara aldrei krafðir um sínar tilfinningar.
Þeir fengu að vera þöglir, kaldir og fjar-
lægir í friði. Í dag komast menn ekki upp
með það. Konurnar spyrja: „Hvað ertu að
hugsa, hvernig líður þér, hvað er í gangi
þarna uppi?“
Brenglað samfélag
Stefán fer á flug þegar umræðan fer inn
á þessar brautir. Honum finnst margt
brenglað í samtímanum, staða kvenna
jafnt sem karla. „Það er skrýtið hvernig
maður breytist með tímanum. Ég hlustaði
til dæmis aldrei á þegar femínistar voru að
tuða yfir hlutgervingu kvenna. Ég tók bara
ekkert eftir þessu. En síðan fóru augu mín
að opnast. Nú finnst mér óþolandi að sjá
hvernig konur eru alltaf kyngerðar í aug-
lýsingum. Þar er fyrsta skrefið tekið í átt-
ina að algerri hlutgervingu klámsins. Það
er svo brjálæðis lega óhollt, fyrir stráka og
stelpur, að fá stöðugt þau skilaboð að konur
séu puntdúkkur og leikföng. Samfélagið sem
börnin eru að alast upp í er brenglað.“
Honum finnst sorglegt að sjá konur taka
þátt í leiknum, með því að kaupa vörur sem
auglýstar eru með þessum hætti. Þá eigi
þær sína sök á því að karlremburnar þríf-
ast enn. „Ég er löngu búinn að sjá að það
eru konur sem búa til karlrembusvín. Karl-
rembusvín eru fyrrverandi mömmustrákar.
Strákar sem mamma var alltaf að þvo af og
gefa eitthvað gott að borða. Þetta eru þeir
sem missa alla virðingu fyrir konum. Þetta
er allt sjálfsagt. Svo á bara einhver önnur
kona að taka við af mömmu. Þeir finna hana
líka oftast.“

Erfitt að skrifa um snjóflóðið
Snjóflóðið í Súðavík árið 1995 kemur við
sögu í nýrri skáldsögu Stefáns Mána, Feigð.
Hann ætlaði varla að þora að skrifa um flóð-
ið af ótta við að hrófla um of við sárum til-
finningum. Hann komst þó ekki hjá því,
enda kom aðalsöguhetjan Hörður til hans
fullskapaður, með fortíðina úr Súðavík í far-
teskinu. „Ég ætlaði varla að þora að fjalla
um snjóflóðið. Ég fór vestur á Súðavík síð-
sumars 2009 og dvaldi þar í boði sveitar-
stjórnarinnar, á meðan ég var að kynnast
svæðinu og tala við fólk. Ég fann fljótt að
fólkið fyrir vestan er búið að vinna úr þessu
og tilbúið að tala um þetta. En ég passaði
vel að nöfn í bókinni tengdust ekki á neinn
hátt látnum eða núlifandi Súðvíkingum og
gætti þess að ég væri örugglega ekki að
særa neinn með sögunni. Ég dró algjör skil
á milli skáldskapar og veruleika þegar kom
að fólki.“
Ekki bara brjóst og byssur
Stefán segist sjá bækur sínar myndrænt fyrir
sér í huganum á meðan hann skrifar þær. Það
skilar sér sannarlega til lesandans. Það er
eitthvað bíólegt við þessar bækur. Sér hann
kannski allar sögupersónur sínar fyrir sér
á hvíta tjaldinu? „Nei, í raun er það enginn
draumur hjá mér að bækurnar mínar verði að
bíómyndum. Og ég hef í raun ekki mikla trú
á því að Feigð verði að bíómynd, þetta er það
stór saga. Fyrir utan að það yrði stórmál að
finna leikara í hlutverk Harðar Grímssonar.
Hver ætti að geta geta leikið hann? Að gera
bíómynd eftir bók getur verið tvíeggjað sverð
fyrir rithöfund. Það er auðvitað spennandi og
kitlar hégómann. Á sama tíma er það versta
sem ég gæti lent í ef það yrði gerð hörmuleg
kvikmynd upp úr bók eftir mig.“
Hann óttast ekki að sú verði raunin með
kvikmyndina Svartur á leik, bíómynd upp
úr samnefndri bók Stefáns Mána, sem er
væntan leg í kvikmyndahús í janúar. „Ég held
að þetta verði góð mynd. Söguþráðurinn verð-
ur ekkert alveg eins og í bókinni. Það er búið
að breyta ýmsu og ég er ánægður með það. Ég
hef fengið að fylgjast með öllu ferlinu og ég
veit að þetta verða ekki bara brjóst og byssur.
Handritið er þvert á móti mjög gott. Þetta er
mikið passion-verkefni, sem hefur verið í
gangi í mörg ár, svo það er gaman að sjá að
þetta skuli loksins vera að gerast.“

Að minnsta kosti þrjár í viðbót
Feigð er tíunda bók Stefáns Mána, en fyrsta
bókin kom út fyrir 13 árum. Telja má víst
að skuggahliðar mannlífsins verði áfram
umfjöllunarefni. „Já, því myrkrið togar mig
til sín, meira en sumar og sóleyjar. Svo eru
undirheimarnir eini frumskógurinn sem eftir
er í mannheimum. Þar er meiri hraði, meira
frelsi og meiri sveigjanleiki. Í undirheimun-
um fá náttúruöflin að leika lausum hala. Þess
vegna er svo áhugavert að skrifa um þá.“
Stefán Máni hefur einsett sér að skrifa í
það minnsta 13 bækur um ævina. Miðað við
afköst hans hingað til verður hann ekki lengi
að klára þær þrjár bækur sem eftir eru að
markmiðinu. „Mig langar alla vega að taka
mér pásu þegar ég er búinn að klára þessar
13 bækur, hvað sem síðar verður. Að skrifa
er fjandi gaman og gefandi. En það er líka
mjög þreytandi og þetta er alltaf sama basl-
ið. Ekki bara veraldlegt basl heldur líka and-
legt. Það er stressandi að vera með sögur og
smáatriði inni í hausnum, af því maður verð-
ur svo hræddur um að gleyma þeim. Og mér
finnst sögunum í hausnum á mér bara fara
fjölgandi, á sama tíma og ég verð einbeittari,
afkastameiri og helteknari. Ég geri eiginlega
ekkert annað en að skrifa. Ég á tvö börn og
þegar þau eru hjá mér er ég bara pabbi. Ég
kann miklu betur að njóta tímans með þeim,
eftir að ég skildi, því ég skil núna hvað hann
er dýrmætur. Ef ég ætti þau ekki myndi ég
aldrei taka mér frí.“
Hættur að leita hins helmingsins
Þrátt fyrir vinnusemina finnur Stefán Máni
fyrir eigin fordómum. Hann er alinn upp við
að vinna sé ekki „alvöru“ nema hún sé líkam-
leg, eitthvað sem geri mann þreyttan, blaut-
an og kaldan. „Ég var mjög lengi að losna við
skömmina yfir því að vera „bara“ að skrifa
og það er stutt síðan ég fór að geta sagst vera
listamaður eða rithöfundur, án þess að kafna
á orðunum. Enda er ég duglegur, vinn mikið
og stundum of mikið.“
Hann er einhleypur, þannig að vinnufíknin
kemur eingöngu niður á honum sjálfum. „Ég
lifi mjög einföldu og friðsælu lífi. Það er engin
Bíbí að elda lasagne og baka kökur heima hjá
mér,“ segir hann hlæjandi og vísar í eina af
sögupersónum sínum. Hann bætir við að hann
sé hættur að leita að hinum helmingnum. „Ég
hef svo sem prófað að leita og fannst það ekk-
ert skemmtilegt. Svo venst það vel að vera
einn og þurfa ekki að taka tillit til neins. Ég er
búinn að fá nóg af drama, veseni og tímasóun.
Ég er 41 árs, á tvö börn og ætla ekki að eignast
fleiri. Ég kann að þvo þvott, elda mat og skúra
gólf. Ég þarf engan til að horfa á vídjó með.“
Konur búa til karlrembusvín
Feigð, tíunda skáldsaga Stefáns Mána, er komin í bókabúðir. Þar er höfundur á kunnuglegum slóðum – í myrkraheimunum
sem heilla hann meira en sumar og sóleyjar. Stefán Máni sagði Hólmfríði Helgu Sigurðardóttur meðal annars frá aðalpersónunni
Herði Grímssyni, sem höfundurinn sjálfur er yfir sig heillaður af. Svo mjög að hann hefur tryggt honum sess í næstu bók líka.
STEFÁN MÁNI Snjóflóðið í Súðavík árið 1995 kemur við sögu í nýrri
skáldsögu Stefáns Mána, Feigð. Hann ætlaði varla að þora að skrifa um
flóðið af ótta við að hrófla um of við sárum tilfinningum. Hann komst þó
ekki hjá því, enda kom aðalsöguhetjan Hörður til hans fullskapaður, með
fortíðina úr Súðavík í farteskinu.
FR
ÉTTA
B
LA
Ð
IÐ
/VA
LLI