Ný saga - 01.01.1987, Blaðsíða 85

á hverju reistar, o.s.frv. Slíkir
hlutir verða ekki fullljósir
í öðru formi en hinnar „leið-
inlegu" rannsóknarskýrslu
með fullu „apparati".
Minningabók er hér á
nákvæmlega sama báti og
hvert annað sagnfræðirit í
„alþýðlegu" formi. Og miðlun
sögulegrar þekkingar hlýtur
að fara fram að mestu leyti í
alþýðlegum ritum, frumbirt-
ing nýrra athugana að tals-
verðu leyti líka, svo að hér er
enginn grundvöllur til að van-
þakka minningabækurnar.
Þvert á móti er sérstakur
fengur að alþýðlegum sagna-
ritum sem geyma þvílíkt ívaf
frumheimilda sem minningar
bækurnar gera: frásögn fólks
sem fengið hefur söguna beint
í æð. Einnig er fagnaðarefni að
um sögu sé fjallað í svo
útbreiðsluvænlegu formi.
Útbreiðsluvænlegu vegna
landlægs áhuga á fólki, á
persónusögu. En líka vegna
þess, að það tíðkast að leggja
talsverða rækt við frarn-
setningarhlið minningabók-
anna; þær eiga að vera læsi-
legar. Það ættu raunar fleiri
sagnfræðirit að vera, eru það
svosem sum, en önnur gætu
bara lært heilmikið af frænk-
um sínum, minningabókun-
um. Svo að enn sé vísað til
margnefndra bóka Gylfa og
Þórunnar: hvernig þau byrja,
hvernig þau velja efni í inn-
gangskaflann, gefa tóninn
með völdum atriðum úr
minningum og sjónarmiðum
sögumanns; það er að leggja
rækt við þá íþrótt sem réttu
lagi á heima í allri sagnaritun.
Það eru kannski stjórn-
málamenn — og örugglega
„Eysteinn hefur nú alltaf staðið fyrir sinu“, gæti þessi veriö að
hugsa.
karlmenn — sem fyrst koma í
hugann sem eðlilegir heim-
ildarmenn minningabóka. Og
víst eru konur í minnihluta,
aðeins Bjarnfríður, Elín,
Hulda og Þuríður á móti níu
körlum í þeim þrettán bókum
sem hér eru til skoðunar.
(Hlutur kvenna er öllu skárri
í bókunum sem ég kvaðst í
upphali mundu sleppa, hvort
sem það má meta mér til
fordóma.) Kynjahlutföllin
eru svipuð hjá skrásetjend-
um, konur skrifa eftir konurn
og karlar körlum, nema Þór-
unn eftir Einari og Ingólfur
Elínu. En fyrri minningabók
Ingólfs var einnig skráð eftir
konu, og Gylfi Gröndal hefur
ritað minningar fjögurra
kvenna þótt hann sé með karl-
mann í ár, svo að þetta er nú
engin algild regla.
Stjórnmálin eru hins vegar
ekkert sérstaklega í brenni-
depli minningabókanna í ár.
Halldór E. Sigurðsson er að
vísu aðallega að segja stjórn-
málasögu í þessu bindi minn-
inga sinna; og svo er saga
Bjarnfríðar Leósdóttur há-
pólitísk, skrifuð beinlínis af
pólitísku tilefni segir höfund-
ur í formála, og á því sviði
bundinn aðstæðum sem enn
heyra fremur samtíð til en
sögu. En á heildina litið er
það fremur atvinnusagan,
daglegt líf, yfirbragð mann-
lífsins og byggðarlaganna á
liðnum áratugum, sem okkur
er ætlað að fræðast um af
uppskeru ársins á minninga-
akrinum. Og það er líka ein-
mitt á þessum sviðum sem
minningarnar eru nauð-
synlegastar í sagnarituninni;
þessum hlutum er ekki svo
auðvelt að ná öðru vísi, og það
væri léleg ljósmynd af fortíð-
inni þar sem þeir næðust ekki
á filmu.
AF
BÓKUM
En á heildina litið
er það fremur at-
vinnusagan, dag-
legt l(f, yfirbragð
mannlífsins og
byggðarlaganna á
liðnum áratugum,
sem okkur er
ætlað að fræðast
um af uppskeru
ársins á minninga-
akrinum.
83