Ný saga - 01.01.1987, Blaðsíða 37

Ný saga - 01.01.1987, Blaðsíða 37
„EN ÞEGAR DAUIÐINN KEMUR SVO SEM EIN VOLDUG HETJA heimtuðu að kirkjugarðar yrðu fluttir útfyrir borgar- mörkin; þeir sættu sig ekki lengur við hálfopnar fjölda- grafir og nályktina sem lagði frá vanhirtum kirkjugörðum og uppum kirkjugólf en slíkt höfðu menn liðið átölulaust um aldaraðir. Hið nána sambýli lifenda og látinna sem birtist í ýmsu því sem nú hefur verið rakið er að mati Phillipe Ariés eitt megineinkenni hefðbundins samfélags. Á íslandi kemur þetta hvergi betur fram en í þjóðsögunum. Hvað ætli þar sé að finna margar sagnir þar sem dauður maður er í einu af aðalhlutverkunum? Hinir látnu voru sí og æ að vitja þeirra sem lifðu, bæði í draumi og veruleika en mörk- in milli náttúrlegra og yfir- náttúrulegra fyrirbrigða virð- ast oft á reiki. Óþarft er að minna á draugana en nokkrir þeirra hafa unnið sér lands- frægð og fastan sess í íslands- sögunni ef svo má að orði komast. Draugatrú setur m jög sterkan svip á viðhorf til dauðans á liðnum öldum. 1 þjóðsögunum úir og grúir af frásögnum af uppvakningum, fylgjum og feigðarboðum en það myndi æra óstöðugan að fara nánar útí slík atriði hér. Allnokkrar sögur greina frá því að fullt mark var tekið á því sem hinir dánu lögðu til málanna, t.d. þegar þeir kvörtuðu undan illum aðbún- aði í gröfinni eða æsktu þess að verða fluttir í annan graf- reil. Um 1870 varð nokkur rekistefna útaf einu slíku máli er nýlátinn merkisbóndi norður í landi vitjaði aðstand- enda sinna í draumi og lýsti megnri óánægju sinni með legstaðinn en hann hafði ekki verið jarðsettur í þeim kirkju- garði er hann óskaði. Gerðist þetta svo þrálátt að menn tóku sig til, grófu bónda upp og fluttu á tilsettan stað en þetta tiltæki féll víst lítt í kramið hjá yfirvöldum.24 Nálægð dauðra manna sýndi sig einnig á annan hátt. Árni Böðvarsson málfræðingur minnist þess frá uppvaxtarár- um sínum að menn töluðu um löngu látna- menn eins og þeir væru dánir fyrir fáum árum, jafnvel um menn sem voru allir fyrir manna minni. Mér finnst að fólki hafi ver- ið jafntamt að segja: „Magnús heitinn á Brekku" og Brynjólfur heitinn í Bol- holti", En Magnús dó 1923 og Brynjólfur 1878.25 JARÐARFORA BREIÐABÓLS- STAÐ 1836. Mynd- in sýnir jarðsetn- ingu við kirkjuna á Breiðabólsstað í Fljótshlíð á árinu 1836. Sá sem talar yfir hinum fram- liðna er séra Tómas Sæmunds- son Fjölnismaður, en hann var vigður til prests að Breiðabólsstað árið 1835, þá 28 ára gamall. í lík- ræðu kallaði Tómas einu sinni dauðann „vin hinna lifendu" og sorgina „frjó- semdarregn". 35
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Ný saga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ný saga
https://timarit.is/publication/806

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.