Vera - 01.07.1989, Page 27

að taka þátt í hinum opinbera heirni.
Þær hafi fengið viðurkenningu sem
einstaklingar en ekki fengið hlut-
deild í völdunum.
Hvort sem vestrænar konur eru á
réttri Ieið eða ekki þá hafa íslenskar
konur, sem kyn, sóst eftir hlutdeild í
opinberu pólitísku valdi. Þetta gerð-
ist þegar konur buðu fram kvenna-
lista til borgarstjórnar árið 1982. Þar
með breyttu þær út af þeirri venju
kvennahreyfingarinnar að taka ekki
þátt í að viðhalda kerfi sem kúgar. Nú
var markmiðið að færa eitthvað af
menningu kvenna inn í karlaheiminn
í þeirri von að geta breytt samélag-
inu. Og um leið voru konur, sem kyn,
komnar í valdabaráttu við þá sem
hafa opinber völd. Því að sækjast eft-
ir áhrifum til að geta breytt samfélag-
inu er aö sækjast eftir völdum. Þetta
hafa konur gert án þess að ræða mik-
ið um völd eða hvernig eigi að fara
með völdin sem þeim hlotnast. Flest-
ar eru þó sammála um að nauðsyn-
legt sé að dreifa völdunum svo að
< sem flestar konur komist að. Vald-
dreifing er lykilatriði í allri hug-
myndafræði í kvennapólitík því hún
er eina leiðin til að tengja saman
menningu og hugmyndafræði
kvenna og hinn harða karlaheim, og
hún er líka ein aðal réttlætingin fyrir
því að fara inn í þetta kerfi sem sjálf-
krafa kúgar konur.
Þegar Kvennalistinn komst inn á
Kvennalistakonur
halda uppá 19. júní
1985 meö
vegfarendum.
Ljósmynd: Einar
Ólafsson.
þing öðlaðist hann völd til að hafa
áhrif og jafnvel til að breyta lögum.
Sem pólitíkst afl hefur hann völd og
sumar konur í Kvennalistanum voru
allt í einu komnar í valdastöður. Og
vissulega virðist valdið vefjast fyrir
konum því ennþá er nokkuð óljóst
hvernig á að dreifa því. Stundum er
valddreifingin túlkuð þannig að allar
konur eigi að vera eins og allar konur
eigi að geta það sarna t.d. þegar ætlast
er til að allar konur eigi að koma fram
í fjölmiðlum og tala fyrir hönd
Kvennalistans. Annað dæmi er þegar
ætlast er til að allar konur geti rök-
stutt skoðanir sínar á félagsfundum á
jafn áhrifamikinn hátt. í þessum til-
fellum gleymist að konur eru ekki all-
ar eins og suniir hlutir liggja betur
fyrir einni en annarri. Stundum er
valddreifingin túlkuð þannig að þeg-
ar mikið er að gera þá á að valddreifa
en þess í milli þarf ekki að valddreifa.
Það er ekkert skrítið að pólitískt vald
og valddreifing vefjist fyrir konum
því konur tilheyra kvennaheimi, sem
ekki er eins valdskiptur og opinber
heimur karlanna, en síðan eru þær
aldar upp í valdskiptu þjóðfélagi.
Fjölskyldur þeirra og heimili eru mis-
mundandi áhrifamikil og heimilin
endurspegla þjóðfélagið sem þau eru
í. Konur tilheyra þessu samfélagi og
taka þátt í að viðhalda því. Valdahlut-
föllin í samfélaginu byggjast á stétt-
um og alþingismenn eru mjög ofar-
lega í valdasamfélaginu. Menntafólk
hefur líka mikil áhrif því menntun
veitir völd. Rollo May bendir á að það
sé tilhneiging menntafólks að afneita
völdum. Það vilji oft ekki viður-
kenna þau áhrif sem menntun hefur.
Hann segir að menntafólk hafi völd,
sérstaka tegund valds sem er öðruvísi
en vald stjórnmálamannsins, kaup-
sýslumannsins eða hermannsins.
Völd menntafóiks felast m.a. í því að
nútíma samfélag þarfnast rnennta-
fólks, bæði til að stuðla að framþróun
og til að ráðleggja (1972:102-104).
I kvennapólitík er lögð áhersla á
kynið, á það sem sameinar konur.
Anna G. Jónsdóttir, sagði í erindi sínu
á Kvennarannsóknaráðstefnunni
1985 að:
, Jafnframt því sem við beinum
athyglinni að þeim öflum sent hafa
komið afstað og viðhalda misjöfn-
um völdum kynjanna verðum við
að vera vakandifyrirþvíhvemig líf
kvenna og karla lítur út í mismun-
andi samfélagshóþum. Sjálfur
kjarni málsins og undirstöðuatriði
íhinum frœðilegu hugtökum eru þó
kynin tvö, konur og karlar óháð
stéttum
Síðan segir hún:
,,Þegar við vinnum tneð kenn-
ingu utn stöðu kynjantia verðum
við að gera ráð fyrir að stéttir kotni
þar við sögu; sömtdeiðis verður að
koma skýrt fram í kenningu um
stéttir að kynferði skiþti tnáli."
Anna G. Jónsdóttir segir með
þessu, að þó svo við séum að leggja
áherslu á kynin þá verðum við að
taka stéttir til greina. Þó svo margt
sameini konur eru þær eftir sem áður
ólíkar innbyrðis. Bæði hafa þær mis-
munandi mikil persónuleg völd og
einnig eru þær mismunandi valda-
miklar strax við fæðingu eftir þvf í
hvaða stétt þær fæðast.
Valddreifing getur aldrei eytt mun-
inum á milli kvenna en kannski getur
valddreifing leyft hverri konu að
njóta sín. En hvernig á þá að dreifa
valdi? Er valddreifing það að allar
konur taki allar ákvarðanir samtímis,
eins og gert er á félagsfundum
Kvennalistans eða þegar þarf að taka
mikilvægar pólitískar ákvarðanir í
Kvennalistanum? Eða er valddreifing
að skiptast á að vera í valdastöðu og
þar með skiptast á að taka ákvarðan-
ir? Stundum getur verið svifaseint og
jafnvel ómögulegt að dreifa valdi
þannig að allar konur taki allar
ákvarðanir samtímis. Og ennþá hefur
ekki reynt mikið á valddreifingu sam-
kvæmt seinni skilgreiningunni.
Engin kona vill viðurkenna að hún
sækist eftir völdurn því það er of karl-
legt. Samt eru konur sem kyn, sem
hópur, að sækjast eftir formlegum
pólitískum völdum í þeirri von að
geta breytt samfélaginu til hins betra.
Þær konur sem eru fulltrúar Kvenna-
listans inni í kerfinu eru valdameiri
en aðrar konur í Kvennalistanum.
Þær eru áhrifameiri og njóta ákveð-
innar virðingar í samfélaginu. Þetta
er eitt af því sem fylgir því að fara inn
í valdskipt kerfi og búa í valdskiptu
þjóðfélagi. Og spurningin er hvort
þetta sé ekki líka allt í lagi á meðan
konur eru meðvitaðar um það og
notfæra sér það til að ná settu mark-
miði, ná því markmiði sem kvenna-
hreyfingin ætlar sér.
Við tölum um kvenlega eiginleika og
karllega eiginleika. Karlar eru sagðir
leyna tilfinningum sfnum, vera árás-
argjarnir, sjálfstæðir, hlutlausir, ráð-
andi, virkir, töff, harðir og vera fyrir
samkeppni. Konur er sagðar blíðar,
tillitssamar, umhyggjusamar, þögular
og viðkvæmar. Við höfurn viður-
kennt að konur og karlar eru ekki
eins og við byggjum okkar hug-
myndafræði á því að kynin séu mót-
uð á ólíkan hátt. Við tölum um að
konur ætli að færa eitthvað af þessurn
jákvæðu eiginleikum inn í kerfið inn
í karlaheiminn. Við segjum ,,ef konur
væru við völd þá væri ekki svona
mikið um stríð“. Nú erurn við komn-
ar inn í kerfið og þar gilda önnur lög-
mál. Til að komast áfram þar gengur
ekki að vera blíður, tillitssamur eða
umhyggjusamur. Þar gilda aðrar regl-
ur og þær höfum við tekið upp að
einhverju leyti til að hlustað sé á okk-
27