Ritmennt - 01.01.1997, Blaðsíða 19

ritmennt
HANDRITASAFN LANDSBÓIÍASAFNS 150 ÁRA
þangað til þær verða ólesandi, slitna upp og týnast með öllu, en að hirða
um að koma þeim á opinbert bókasafn, þar sem þeim yrði haldið til
haga, gefendunum sjálfum til sóma, en öðrum til gagns og ánægju. Þá
eru og hinir þriðju, en það eru skynsemdarmennirnir, sem halda söfn-
um sínum saman með hyggni og hirðusemi, án þess bæði að meina öðr-
um að hafa gott af þeim, og eins án þess að láta handrit sín flækjast og
eyðast á þann hátt, en ráðstafa þeim að lokunum þangað, sem þeir sjá
þeim óhultast. Mörgum hefur að vísu orðið það torskilið, að þetta væri
hyggilegasta aðferðin, en þó sýnist sem þeir fjölgi smátt og smátt, sem
láta sjer skiljast það.5
Þegar hér er komið hvetur Jón meðal annars til þess að sem
flestum handritum verði fenginn varðveislustaður í stiftsbólca-
safninu, þar sem fyrir sé allmikill safnstofn, og bætir síðan við:
Annað er það, að safn þetta deyr ekki, eins og hver um sig af oss, þeg-
ar minnst varir, því það varir og lifir, meðan landið byggist, og hefur
sjálfsagt ávallt opinbera stjórnendur og umsjónarmenn, og því er full-
komin vissa fyrir því, að þær bækur og handrit, sem þangað komast,
geymast þar betur, en nokkurstaðar annarstaðar, og er betur borgið en
nokkurs privat manns eigin bókum ... Af því jeg vænti, að landar mín-
ir sjái af þessu, að þeir bera bækur sínar og handrit, sem þeir kynni að
gefa stiptsbókasafninu, hvorki á bál nje í sjó, heldur að þeim muni verða
haldið til haga bæði í þakklætisskyni við gefendurna og öðrum til nota,
ítreka jeg þá enn hin fyrri tilmæli mín til íslendinga, að þetr unni þessu
bókasafni alls landsins allra þeirra íslenzku bóka og handrita, sem þeir
vilja án vera, og óska að varðveitist eptir sinn dag.6
Varðveitt skinnhandrit
Handritasafninu barst fátt heilla eða heillegra skinnbóka eða
kvera. Þau er helst að finna í Stofnunum Árna Magnússonar hér
heima og í Kaupmannahöfn, þar sem varðveitt er mest af eldri
hluta hins íslenslca handritaarfs, sem og í Konungsbólchlöðun-
um í Kaupmannahöfn og Stokkhólmi. Deildinni hafa þó áslcotn-
ast fimm skinnbækur eða kver, tvær Jónsbækur, galdralcver,
lækningakver og bænakver. Þá má sjá þar nolclcuð á annað
hundrað slcinnblaða. Eru hin elstu þeirra jafnvel elsta ritað mál
sem varðveist hefur hér á iandi, það er nótnablöð úr tíðasöng
með svokölluðum naumum, sem gætu verið frá því um 1100.
5 Jón Ámason. Um Stiptsbókasafnið í Reykjavík, bls. 18-19.
6 Sama rit, bls. 20.
15