Ritmennt - 01.01.1997, Blaðsíða 66

JÓN ÓLAFUR ÍSBERG
RITMENNT
Að þessari niðurstöðu fenginni er rétt að
huga að hvað annállinn segir um Svarta
dauða.19
1401. Vtan ferd hustru Solueigar Þorsteins dott-
ur j Uatzfirdi er atti Biorn Einar son. j þeire feriu
uar hann sialfur. liett byggia at helminge vid
kirkiuna j Skalholte. kom hon fram med heilu oc
holdnu.
1402. Braut Kana batinn austur fyrir Sidv. topud-
ust margir menn. oc mesti hlutur goz. Vtkuoma
herra Vilchinns j Austfiordum. med heilu oc
holdnu. Jtem kom ut Hual einar Heriolfs son
med þat skip er hann atti sialfur. kom þar ut j
suo micil brada sott. at menn lagv daudir innan
þriggia natta. þar til er heitid uar þrimur lof-
messvm med sæmeligv bæna halldi oc lios
bruna. Jtem var lofad þurfostv fyrir kyndil
messo. enn vatnfasta fyrir iol æuenliga. feingv
sidan flestir skripta mal adur enn Jietust. Geck
sotten um haustid fyrir sunnan land. med suo
mickille ogn ad aleyddi bæi vida. enn folkid uar
ecki sialfbiarga þat eptir iifde j morgum stodum.
Sera Ali Svartliofda son deydi fyrst af kenne
monnum um haustid. oc þar brodir Grimur
ltirkiu prestur j Skalholti. sidan hver eptir annan
heima presta. Sera Hoskulldur radsmadur a iola
daginn sialfvann. Aleyddi þa þegar stadinn at
lærdvm monnum oc leikvm. fyrir utan bysk-
upinn sialfann oc ij leikmenn.
1403. Manndauda aar hid micla a Islandi. Obitus
Pals abota j Uidey oc herra Þorsteins fra Helga
felli. Obitus herra Runolfs af Þyckua bæ. oc vi
brædra. enn adrir vi lifdv eptir. Obitus Halldorv
abbadisar j Kirkiu bæ. oc vij systra. enn vi lifdv
eptir. Vigd fru Gudrun abbadis Halldors dotfir.
Eyddi stadinn þria tima ad mannfolki suo at vm
sidir miolkudv systurnar kv fenadinn þær er til
uoru. oc kunnv flest allar lited til sem sen uar. er
slikann starfa hofdv alldri fyrri haft. kuonrv þar
til kirkiv halfur atte tugur hins siounda hundr-
ads daudra manna. suo talid vard. Enn sidan uard
ecki reiknat fyrir mannfiolda sakir. suo deydi
margt sidan. Jtem ed sama aar eyddi stadinn i
Þyckva bæ. þrysuar at mannfolki. svo ecki var
eptir nema ij brædur. suo heima væri oc einn
husltall stadarens. oc hann bar matenn fyrir þa
oc þa til lcvomv. Obitus herra Þorsteins abota at
Helga felli oc Gisla Svartz sonar fra Reylt holum.
Nonus Guttorms sonar j Huamme. oc Þordar
undan Nupe. oc Pals Þorduars sonar fra Eidvm
austan oc Ceceliu Þorsteins dottur hans husfru.
Jtem þat sama ar uard sa atburdur nordur a
Haloga landi j Noregi at einn Finnur. sa er
Fedmingur hiet. la uti j einne biargslcorv heil
þriu aar. suo sem daudur væri. la þar hia honum
bogi hans oc orfva mæli. fiellu huorki a hann dyr
ne fvglar alla þessa stund. sidan reis liann upp oc
lifdi morg ar. Sidan uar herra Arne Olafs son þar
þetta sama aar.
1404. Manndauda vetur hinn sidare. eyddi þa
enn stadenn j Slcalhollte. þria tima ad þionustv
folki. deydi þar þa þrir prestar oc mesti lilvtur
lderlta. ij prestar lifdv eptir brodir Þorfinnr
kirkiu prestur. oc Þorarenn prestur Andres son.
er þa var cappellanus byskupsins herra Vilchins.
Vigdur herra Askell erkibyslurp til Nidaros.
savng hann fystv messo in festo sancti Andree
apostoli. heima j Nidarose. var þar þa brodir
Arne Olafs son. med Hakone Sigurda syne. hver
sidan vard byskup j Skalhollte.
Hér er samfelld frásögn af útkomu pestar-
innar árið 1402, hvernig hún breiðist um
landið og nafngreindir eru tólf einstakling-
ar, sjö lærðir og fimm leikir, sem létust.
Auk þess er sagt að sex bræður í Þylckvabæ
og sjö systur í Kirkjubæ hafi látist árið 1403
og þrír prestar í Slcálholti árið eftir. Af þess-
ari frásögn verður elcki ráðið liversu út-
breidd pestin hefur verið. Einungis er hægt
að fullyrða að hún hafi gengið „fyrir sunnan
19 Tekið eftir Islandske annalei indtil 1578 í útgáfu
Gustav Storm, bls. 286-87. í handritið hefur verið
bætt við, með hönd frá síðari hluta 16. aldar, að þv£
er Storm telur, nokkrum atriðum til viðbótar árinu
1402, m.a.: „kom Wigfus vt med hirdstiorn og
Gudrijdur Ingimundar dottir kuinna hans nordsk
15 wettra gaumul", sjá bls. 287.
62