Vera - 01.10.1997, Síða 29

Frá fundi Kvennalistans á Hótel Vík. Ef eitthvað mikið var að gerast í þjóðfélaginu
mættu konur niður á Vík að lokinni vinnu og réðum ráðum sínum.
Guðrún við
skrifborðið sitt á
Víkinni. 4 þeim
árum komst fylgi
Kvennalistans upp
í 30% í
skoðanakönnunum.
þessu verkefni voru stofnuð samtök norskra kvenna-
athvarfa, sem eru 50 talsins, og mér boðið að vera
framkvæmdastjóri. Eg gegndi því starfi í tvö ár ásarnt
því að vinna að samtarfi kvennaathvarfa á Norður-
löndum, frá Grænlandi til Finnlands. Hvatinn að
verkefninu var að afla upplýsinga fyrir Kvennaat-
hvarfið hér heima því ég var alltaf með það í huga að
afla upplýsinga um aðferðir hinna landanna og koma
þeim til skila heima. I þessari rannsókn komumst við
að því að kvennaathvörfin höfðu þróast í mjög ólíkar
áttir í þeim þremur löndum sem við skoðuðum, auk
Islands. En eitthvað merkilegt var að gerast í hverju
landi fyrir sig. I Svíþjóð voru kvennaathvörfin póli-
tískt meðvituð, í Danmörku kunnu þau rnjög vel að
annast börn og í Noregi fengu konurnar frábæra
þjónustu en þar hafði pólitískur áhugi dofnað.“
I starfi sínu kynntist Guðrún norskri kvennahreyf-
ingu, og reyndar á öllum Norðurlöndunum, rnjög vel.
Það kom henni þægilega á óvart hvað reynsla hennar
úr Kvennalistanum nýttist henni vel, þ.e. það viðhorf
að ekkert sé sjálfsagt og ekkert sé ómögulegt. Guðrún
stóð fyrir því að norskar konur fjölmenntu inn á Stór-
þing og hún fór oft á fund „kvennapólitíska Stór-
þingsins" eins og hópur þingkvenna úr öllunt flokk-
um er kallaður, en þverpólitísk samstaða kvenna á
norska þinginu er mikil. Guðrún naut virðingar inn-
an norskrar kvennahreyfingar. Til marks um það má
nefna að hún var valin sem fulltrúi norskra kvenna-
samtaka á fund Evrópuráðsins í Strassborg. Hún
ferðaðist víða í starfi sínu, fór til Kína og á ráðstefn-
ur víða um Evrópu.
„Eitt af mínum síðustu verkum í Noregi var að fá
athvörfin til að sameinast unt kynningarviku undir
yfirskriftinni „Leyniþjónusta kvenna“. Mér fannst
vera kominn tími til að segja allan sannleikann. Um
allan Noreg kynntu athvörfin starf sitt í bæjarblöð-
um, svæðissjónvarpi og útvarpi. Við bentum m.a. á
að það sem hefði áunnist í baráttunni gegn kynferðis-
ofbeldi væri að fá það viðurkennt að konum væri
nauðgað og þær beittar líkantlegu og andlegu ofbeldi.
Þetta hefðu kvennaathvörfin gert sýnilegt, m.a. nteð
tölum. Það sem mætti hins vegar ekki nefna væri
hverjir beittu ofbeldinu. Enn þætti það karlhatur að
segja hverjir væru hinir eiginlegu vinnuveitendur at-
hvarfanna - þ.e. ofbeldismenn. I lok vikunnar héldum
við ráðstefnu í Ósló og í tengslum við hana stóðum
við fyrir aðgerðum framan við Stórþingið. Við settum
upp heilmikið af þvottasnúrum á Austurvellinum
þeirra Norðmanna og hengdum á þær alls kyns karl-
mannaföt sem við höfðum viðað að okkur á flóa-
mörkuðum og í kjöllurum heima hjá okkur. Þetta
voru fleiri hundruð flíkur og á fötin skrifuðum við
alls kyns staðreyndir um fjölda nauðgara og ofbeldis-
manna og uni ofbeldið. T.d. stóð að við hefðum tek-
ið á móti 35.000 neyðarsímtölum um ofbeldisverk
karla s.l. ár; að ofbeldismenn hefðu gist einir heima
hjá sér í 75.000 nætur á meðan aðrir fjölskyldumeð-
limir voru í athvörfunum. Við sögðum nákvæmlega
það sama og við höfðunt oft sagt, nema við nefndum
ekki konur og börn. Þannig gerðum við karlana sýni-
lega og ábyrga. Þetta þótti ögrun og sumum þótti við
óþægilegar og herskáar. Eg stakk uppá því á norrænni
kvennaathvarfaráðstefnu að næsta ár myndu athvörf-
in nota þessa aðferð, þ.e. í stað þess að tala urn fjölda
kvenna og barna nefndu þær bara það sem vitað væri
um ofbeldismenn og verk þeirra. Nokkur athvörf í
Svíþjóð gerðu þetta og í Malmö á að halda mikla ráð-
stefnu í janúar urn karla sem hina eiginlegu vinnuveit-
endur kvennaathvarfanna.“
Guðrún segist bafa fundið það t samskiptum sínum
við norsk stjórnvöld að konur njóta miklu meiri virð-
ingar en bér og þar er líka meiri virðing borin fyrir
grasrótarhreyfingum. Af hverju cetli það sé?
„Þær eru bara kornnar lengra en við og eru miklu
sterkari, sem er auðvitað árangur af baráttu þeirra
undanfarna áratugi. Konur voru t.d. formenn flestra
stjórnmálaflokkanna þegar ég bjó úti. A Norðurlönd-
um hefur „mainstreaming-hugmyndfræðin" (hefur
verið þýtt sem samþætting en það er ekki nógu gott
orð) átt vinsældum að fagna. Eg tel að hún hafi breytt
miklu í þessum löndum. Hugmyndafræðin byggist á
því að skipta kynblindum hugmyndum út fyrir kynj-
aða hugsun. Grundvallaratriðið er að gera ráð fyrir
því á öllurn sviðurn að það sé ekki sjálfsagt að staða
kynjanna sé sú sama, enda eru mestar líkur á því að
hún sé það ekki. Áður en ákvarðanir eru teknar -
hvort sem það eru ákvarðanir um lög, niðurskurð,
breytingar eða uppsagnir - er haft að leiðarljósi að
það þarf að greina stöðu kynjanna og finna út hvaða
áhrif aðgerðirnar gætu haft á þá stöðu. Þessar hug-
rnyndir eru eiginlega fengnar að láni úr umhverfis-
verndarfræðum. Þar þykir orðið sjálfsagt að fram fari
faglegt umhverfismat áður en farið er út í verklegar
framkvæmdir sem gætu haft áhrif á umhverfið. Stað-
reyndir urn þau áhrif sem framkvæmdirnar ntunu
hafa á náttúruna vega síðan þungt við ákvarðanatök-
una. I „mainstreaming-hugmyndfræði“ gildir það
sama um áhrif ákvörðunar á stöðu kynjanna."
„Finnst þér að þessi bugmyndafrœði gæti orðið leið-
arljós í samstarfi félagsbyggjuflokkanna bér á landi?“
Hugmyndafræðin
byggist á því að
skipta kynblindum
hugmyndum út fyr-
ir kynjaða hugsun.
Grundvallaratriðið
er að gera ráð fyr-
ir því á öllum svið-
um að það sé ekki
sjálfsagt að staða
kynjanna sé sú
sama, enda eru
mestar líkur á því
að hún sé það
ekki.
v ra 29