Vera - 01.10.1997, Blaðsíða 48

Mamos indjánarnir
segja aö ef
mannkyniö fari ekki
aö hægja á sér og
skilja aö jöröin er
lifandi vera, muni
verndarar hennar
ekki geta staöiö
aögeröarlausir öllu
lengur.
tíð því þeir voru með einföld hljóðfæri í
skjóðunum sínum. Eg stóð við hliðina á
þeim og fannst eins og ævintýrið væri byrj-
að.
Tekið var á móti mér á flugvellinum í
Meddelín með risastóru flaggi og hlýjum
faðmlögum. Með mér í bíl var indjána seið-
maður frá Venuzuela sem var kallaður blái
fuglinn. Hann var eitt af skáldunum. Þetta
varð sífellt ævintýralegra. Það var skemmti-
legt að keyra niður að borginni. Kræklóttur
vegur hátt upp í fjöllunum og Medellín í
dalbotninum í ljóshafi, léttklætt fólkið við
jaðar hennar, hraðinn í umferðinni og loks
inngangurinn að hótelinu. Þar tók Fern-
ando Renando á móti mér, maðurinn á bak
við hátíðina. Þétt faðmlög við fólkið á bak
við tölvupóstinn, bros og handapat. Eg fór
upp í herbergið mitt, losaði mig við töskur
og stress, gat ekki lagt mig, hélt upp í mat
og til að sjá eitthvað af skáldunum sem
voru komin. Það var greinlegt að við vorum
búin að yfirtaka nokkrar hæðir af hótelinu.
Veitingastaðurinn var fullur af allskonar
fólki og mér varð ljóst að þetta voru allt
skáld frá hinum ýmsu heimshornum. Fyrsti
maðurinn sem ég spjallaði við var frá
Frakklandi og við töluðum sænsku. Þegar
hann heyrði að ég væri frá Islandi spurði
hann mig hvort ég vissi hver Erró væri. Eg
sagði að það væri erfitt að vera Islendingur
og komast hjá því að vita hver Erró væri. Þá
sagði hann mér að þeir væru vinir frá fornu
fari og að þeir hefðu rétt í þessu gefið sam-
an út bók. Heimurinn skrapp stöðugt sam-
an fyrir augum mér. Allt í einu breyttist allt
í salnum. Indjánarnir sem ég stóð við hlið-
ina á í Bogota voru komnir í salinn og ég
spurðist fyrir um hverjir þeir væru og hvað
þeir væru eiginlega að gera hér!
Týnda þjóðin
Þeir eru kallaðir the Mamos og teljast til
hinna týndu þjóða af fjallinu Sierra
Nevada. I 400 ár vissi enginn af tilveru
þeirra nema fjallið, fuglarnir og móðir jörð.
Þeir voru að koma í fyrsta sinn út úr þorp-
inu sínu til að kynna goðsagnir sínar og trú.
Að þeirra mati hefur mannkynið aldrei
staðið eins höllum fæti gagnvart móður
jörð og er ójafnvægið orðið svo mikið að
jafnvel þeir sem kosið hafa að lifa fjarri
skarkala hins vestræna lífs hafa fundið sig
þvingaða til að flytja okkur boðskap sinn.
Með þeim í för var seiðmaður þorpsins og
skrifari, túlkurinn Toto og tveir aðrir. Mér
var sagt að þeir ætluðu að fara með seið og
flytja okkur ljóð á sinn máta í tónum og
orðum.
Hátíðin hefst
Næsti dagur kom með ys og þys stórborgar
og undirbúningur hófst fyrir upplestra. Ég
átti að lesa upp á fjórum ólíkum stöðum.
Morgunmatur með fjölmiðlafólki og viðtöl
í morgunmat. Hitti leikkonuna sem átti að
flytja ljóðin mín. Við æfðum nteð túlkinum
mínum við sundlaugina. Um kvöldið var
hátíðin sett með pompi og prakt í stærsta
leikhúsi borgarinnar. Húsið var troðfullt og
300 manns stóðu fyrir utan og komust ekki
inn. Þrjú skáld örkuðu út til að flytja þeim
ljóð. Sjónvarpið sendi setningarathöfnina út
beint og ég komst að því að ég var umvafin
stórskáldum frá öllum heimshornum. Þjóð-
skáld Mosambique og Egyptalands snertu
strengi. Ég skildi ekki orðin, enda fluttu öll
skáldin ljóðin á móðurmáli sínu, en ég sá
myndirnar.
Næsta dag var fyrsti upplesturinn minn.
Upplesturinn gekk vel, ég kynnti goðaljóðin
mín og hélt ör-fyrirlestur um goðafræði
okkar Norðurlandabúa. Fann engan
skjálfta þó að ég væri að lesa fyrir fleira fólk
en nokkru sinni fyrr, annað en hérna heima
þar sem maður nötrar eins og lauf í suðvest-
anátt í hvert sinn sem maður les upp fyrir
handfylli af fólki.
Fólkið í Kólumbíu hafði brennandi áhuga
á að fá að vita meira um norræna goða-
fræði og ég hitti mann sem var búinn að
lesa allt sem hann gat komið höndum yfir
um goðafræðina okkar. Forráðmenn hátíð-
arinnar buðu mér að halda námskeið í
tenglsum við hátíðina næsta ár um norræna
goðafræði með ljóðin sem þema.
Ég fór á flest alla upplestrana til að fá
smjörþef af því hvað heimsskáldin væru að
föndra við. Það var heillandi að sjá hvað
ljóðið er enn lifandi og sjá hve fjölbreyttir
áhorfendahóparnir voru. Ég hef aldrei upp-
lifað eins heiðarlega áhorfendur, ekkert
kurteisisklapp, annað hvort voru þeir
snortnir eða ekki. Hátíðin var sérstök fyrir
það að upplestrar voru haldnir út um alla
borgina. I sárustu fátæktarhverfunum, í
fangelsinu, á neðanjarðarbrautarstöðinni, í
leikhúsum, háskólanum, að ógleymdu úti-
leikhúsinu.
Útileikhúsið að kveldi og
morgni
Ég las upp í litlu útileikhúsi þar sem fátæka
fólkið bjó. Við vorum fjögur sem lásum
upp, litlar stelpur vildu mynd af mér með
sér. Þær gáfu mér líka bréf eftir upplestur-
inn með Ijóði eftir sig. Fólk dreif að úr öll-
um áttum, lítil börn og löggumenn, konur
og karlar. Dauðaþögn ríkti á meðan við lás-
um upp. Smá stress bærðist í mér því allt
gekk aðeins seinna fyrir sig, eins og gengur,
og ég átti að vera mætt í stóra útileikhúsið
sem var einhvers staðar í hinum enda borg-
arinnar. Við brunuðum á afar ólöglegum
hraða í átt að litlu fjalli og þegar við vorum
komin þangað sá ég eitthvað sem ég hefði
aldrei trúað að væri mögulegt - úti undir
heitum himni sátu 5000 manns að hlusta á
Ijóð!
Þegar ég var að koma að sviðinu heyrði
ég að ég ætti að lesa næst..enginn tími til
að setja spóluna í tækin, bara beint upp á
svið að horfast í augu við 10.000 augu. Og
fólkið var á öllum aldri, af öllum stéttum og
á einhvern hátt tókst mér að lauma mér inn
í sál þeirra og snerta þau. Aldrei fyrr hef ég
séð fólk standa upp og hrópa bravó fyrir
ljóðunum mínum. Ég brosti svo mikið að ép
gat varla haldið áfram að lesa næsta ljóð. A
eftir þusti til mín fólk úr öllum áttum og
vildi eiginhandaráritanir, skáld fengu á sig
mynd poppstjörnunnar eitt andartak. Ég
heillaðist upp úr skónum að flutningi skáld-
anna frá Indónesíu og Japan. Og Blonk frá
Hollandi, sem sérhæft hefur sig í hljóðljóð-
um, var ógleymanlegur.
Rúsínan í pylsuendanum voru svo
Mamos indjánarnir. Þeir stigu á svið og
gerðu seið sem mér fannst enda án enda. Ég
sagði við túlkinn minn að það væri eins og
þeir hefðu ekki klárað. Fólkið tók ekki eft-
ir neinu og svo var haldið heim á hótel. Þeg-
ar liðið var framyfir miðnætti fékk ég boð
um að ég hefði verið valin til að taka þátt í
hinum eiginlega seið klukkan sex næsta
morgun. Ég var snortin - fannst eins og ég
ætti ekki slíkan heiður skilið. Nóttin var
fyllt sýnum og mér leið eins og ég væri á
mörkum einhvers sem ekki er hægt að lýsa
í orðum. Morguninn kom og við vorum
fjögur skáld sem höfðum verið beðin um að
taka þátt í seiðnum með þeim. Hin voru frá
Japan, Indlandi og Rússlandi og við áttum
það sameiginlegt að hafa fjallað um þjóðtrú
í kvæðum okkar. Ástæðan fyrir þessum fá-
48 vsra